Ένα πολύ ενδιαφέρον Βίντεο από το Πανόραμα Επιχειρηματικότητας του 2013

Το είχα ξεχάσει αλλά μου το θύμισε ο καλός μου φίλος, συμφοιτητής και κουμπάρος ο Κοσμάς Κοντογιαννίδης.

Στην παρακάτω διεύθυνση αν εξοπλιστείτε με υπομονή (διαρκεί 2 περίπου ώρες) θα παρακολουθήσετε πολύ

ενδιαφέρουσες εισηγήσεις ανάμεσα στις οποίες και τη δική μου για τη χρήση του ζεόλιθου στη Γεωργία.



www.youtube.com/watch?v=OZJZEaY_1Jo

Οι Συνάδελφοι…

Του Γεωργίου Α. Δαουτοπούλου, Καθηγητή Γεωπονίας ΑΠΘ, daoutop@agro.auth.gr

Η ανάγκη για το χτίσιμο μιας αποθήκης σε αγροτικό οικισμό, στις αρχές της φετινής άνοιξης, με οδήγησε σε αναζήτηση υλικών. Η ανδρική φωνή που απάντησε στο τηλέφωνο με ρώτησε για το μέγεθος των τούβλων, τον αριθμό και τον τόπο παράδοσης. Σε λίγο ήρθε και μια αδιάκριτη ερώτηση: «Τι δουλειά κάνετε»; Εξέφρασα αντιρρήσεις για την αποκάλυψη της επαγγελματικής μου ιδιότητας, για να πάρω τη διαβεβαίωση ότι χρειάζονται την πληροφορία για λόγους έρευνας αγοράς.

-«Εκπαιδευτικός» αποκρίθηκα.

-«Θαυμάσια. Είμαστε και συνάδελφοι», ήρθε αμέσως η απάντηση με ένα σκαστό χαμόγελο.

-«Συνάδελφοι;, αναρωτήθηκα. Εργάζεστε ως εκπαιδευτικός και τώρα με την κρίση και τις περικοπές των αποδοχών πιάσατε και άλλη δουλειά για να συμπληρώσετε το εισόδημά σας»;

-Όχι, όχι», ήρθε η κατηγορηματική διάψευση. «Τούβλα παράγουμε εμείς, τούβλα βγάζετε και εσείς» για να ξεσπάσει σε χορταστικά γέλια.

Πήγα να διαμαρτυρηθώ για το πόσο καλούς εκπαιδευτικούς έχουμε για να εισπράξω την απάντηση, ότι δεν εννοεί εμένα προσωπικά, αλλά το σύστημα γενικά.

-«Μα δεν διαβάσατε που η κ. Υπουργός κατάργησε τη βάση και σε μερικά ΤΕΙ θα εισαχθούν και πάλι σπουδαστές που θα έχουν πάρει ακόμη και το βαθμό 1 στις Πανελλήνιες;».

-«Ναι το διάβασα και διαφωνώ», αποκρίθηκα, για να συνεχίσει:

-«Σε μια περίοδο που χρειαζόμαστε περικοπή των δαπανών, δεν ήταν ευκαιρία να συγχωνευτούν ή και να καταργηθούν μερικά ΤΕΙ, που μάλιστα είναι και υποστελεχωμένα;».

-«Θα είχα άδικο, αν έλεγα πως δεν έχετε δίκιο», αποκρίθηκα. «Πρέπει όμως να παραδεχθείτε πως είναι μια αξιόλογη τόνωση στην τοπική οικονομία της περιφέρειας», συνέχισα.

-«Δεν αντιλέγω, αλλά γιατί να μην μεταφέρουμε μερικά εκπαιδευτικά ιδρύματα από τα μεγάλα αστικά κέντρα στην περιφέρεια;», για να συνεχίσει.

- «Έχουμε Σχολή Δημόσιας Διοίκησης και Σχολή Τοπικής Αυτοδιοίκησης. Γιατί δεν καταργούνται πλήρως και τον ρόλο τους να αναλάβουν τα Ανώτατα Εκπαιδευτικά Ιδρύματα;. Φτιάξαμε Ανώτατα Παραμάγαζα;. Τα Πανεπιστήμια που έχουμε δεν μπορούν να κάνουν αυτό που κάνουν οι δύο αυτές Σχολές;. Στην Καλαμάτα, αν δεν κάνω λάθος υπάρχει Σχολή Στελεχών Τοπικής Αυτοδιοίκησης. Γιατί δεν μπορούσε να αναλάβει αυτό το ρόλο με συγχώνευση και ενίσχυση του προσωπικού της;».

-«Με εκπλήσσετε ευχάριστα με τις γνώσεις σας», αποκρίθηκα για να προσθέσω. «Δε μπορεί γιατί είναι στην Καλαμάτα και οι συνάδελφοί τους της καταργούμενη Σχολής μένουν στο κλεινόν άστυ. Η Καλαμάτα είναι μακριά και δε μπορούν να πηγαινοέρχονται».

-«Να λοιπόν που βασιλεύει και πάλι η διαπλοκή και το βόλεμα. Αυτά τα περί αναδιοργάνωσης, εκσυγχρονισμού του κράτους και περιστολής των δαπανών, και τα παλαιότερα περί επανίδρυσης, τα ακούω βερεσέ».

-«Εσείς τα ακούτε βερεσέ, αλλά εγώ το ένιωσα στη τσέπη μου. Κάποιος έβαλε το χέρι του και μου πήρε το 1/4 των αποδοχών και το χειρότερο είναι πως το βάζει και κάθε μήνα, στην ίδια ημερομηνία και παίρνει τα ίδια.! Μάλιστα με απειλεί πως, αν δεν κάτσω φρόνημα, θα μου πάρει και άλλα! Μήπως έχετε καμιά δουλειά για μερικές ώρες στο τουβλοποιείο, κύριε συνάδελφε; Έχω και πτυχίο Οικονομικών».

-«Λυπάμαι πολύ, κύριε συνάδελφε. Εμείς βγάζουμε τούβλα με προδιαγραφές. Έχουμε Χασπ και άιζο!. Δεν βγάζουμε τούβλα, ότι νάνε, όπως εσείς!»

Έκλεισα βροντερά το τηλέφωνο. Απορώ πως δεν έσπασε. Με έπιασε μαύρη απελπισία. Μια φωνή από μέσα μου έλεγε. «Κάνε κάτι. Κάνε κάτι».

Τι να κάνω; Εγώ ένα μυρμηγκάκι απέναντι στους ελέφαντες του συστήματος;.

Από καιρό ένοιωθα σαν ψάρι στη στεριά. Τα αισθήματα αποξένωσης από τα πανεπιστημιακά δρώμενα ενισχύονταν καθημερινά, ιδιαίτερα μετά την τελευταία εκλογή, όπου η τριμελής επιτροπή στην οποία μετείχα, πρότεινε ομόφωνα έναν υποψήφιο και άλλος εξελέγη από το εκλεκτορικό σώμα. Μοναδική διέξοδος τα μαθήματα, οι διαλέξεις και η αρθρογραφία.

Μια αναλαμπή φώτισε τις σκοτεινές και απελπιστικές μου σκέψεις. Σε κλάσματα του δευτερολέπτου, η φωνή ακούστηκε καθαρή και με τόνο προστακτικό. «Μούντζωσε τα. Δώσε την παραίτησή σου». «Λες;», ξαναρώτησα. «Τι έχεις να χάσεις;», ήρθε άμεσα η απάντηση. «Φύγε με αξιοπρέπεια πριν αυτό το οικοδόμημα καταρρεύσει με πάταγο».

Άνοιξα τον υπολογιστή και την συνέταξα πάραυτα. Την άλλη ημέρα τη διάβασα εκ νέου, έκανα τις τελευταίες διορθώσεις, αφαιρώντας εκφράσεις θυμού, και την κατέθεσα.

Την επομένη την ανακοίνωσα και στους φοιτητές μου. Δε φάνηκαν να στενοχωρήθηκαν και πολύ. Μερικοί μπορεί και να σκέφτηκαν. «Τώρα που φεύγει μπορεί να μας περάσει όλους». Μόνο μια Κοζανίτισα φοιτήτρια μου, η Άννα, με πλησίασε και εξέφρασε την απογοήτευσή της. «Γιατί μας φεύγετε κ. Καθηγητά;», ρώτησε με παράπονο. «Ετοιμαζόμουν να έρθω στο γραφείο σας για να δηλώσω θέμα πτυχιακής διατριβής και να με συμβουλέψετε για σπουδές στην Αμερική».

«Άννα, λυπάμαι πολύ που ανατρέπω τα σχέδιά σου. Δεν πήγαινε άλλο. Όσο για τα αιτήματά σου, το πρώτο δε μπορεί να γίνει για τυπικούς λόγους, αλλά για ουσιαστικούς μπορείς να με συμβουλευτείς για το θέμα σου και τον τρόπο που θα το προσεγγίσεις, όποτε θέλεις. Το δεύτερο θέμα λύεται ανά πάσα στιγμή και μέσω διαδικτύου. Νάσαι καλά και νάχεις επιτυχίες στις σπουδές σου και στην καριέρα σου. Να θυμάσαι πάντα πως από όλα τα αγαθά που μπορείς να αποκτήσεις στη ζωή σου (ακίνητα, αυτοκίνητα, μετοχές, χρυσάφι, κ.ά.) το μόνο που δεν μπορεί κανείς να σου το απαλλοτριώσει, αφαιρέσει, κλέψει ή στερήσει, είναι οι γνώσεις.»

Εδώ και τρεις μήνες είμαι συνταξιούχος. Φτωχότερος, χωρίς αποδοχές ενόψει της άγνωστο πότε θα απονεμηθεί σύνταξης, αλλά τίμιος και χωρίς τύψεις και συνενοχές για το σύστημα που εγκαθιδρύσαμε ή ανεχθήκαμε.

Τώρα με καλούν να επιστρέψω, αν το έχω μετανιώσει. Πριτς, που έλεγε και ο Χατζηχρήστος. Το πουλάκι πέταξε. Και διαλέξεις δίνω. Και άρθρα γράφω. Ας είναι καλά το Διαδίκτυο. Πριν κλείσω χρόνο, πολύ περισσότεροι διάβασαν τις σκέψεις μου από τους φοιτητές που με άκουσαν αυτά τα 41 χρόνια. Δόξα τω Θεώ, τα ενδιαφέροντά μου παραμένουν, οι γνώσεις και η διάθεση προσφοράς δεν συνταξιοδοτήθηκαν και έχω χρόνο να περιδιαβώ τη θαυμάσια αυτή χώρα, από τη μια άκρη στην άλλη, γνωρίζοντας ανθρώπους που καινοτομούν και χαράσσουν νέους δρόμους, όπως για παράδειγμα, τον κοινοτάρχη της Ανάβρας τον κ. Τσουκαλά που γνώρισα πριν από δύο μήνες και λυπήθηκα ιδιαίτερα που δε γνώριζα το έργο του νωρίτερα για να το προβάλω στην αίθουσα διδασκαλίας, στα βιβλία και στις διαλέξεις μου.

Το τραγικό είναι πως ένας από τους πιο πετυχημένους ανθρώπους της Τοπικής Αυτοδιοίκησης δεν θα είναι υποψήφιος στο νέο Καλλικρατικό Δήμο που προέκυψε. Ας χρεωθεί και αυτό στα αρνητικά της μεταρρύθμισης.

ΠΥΛΗ ΑΝΑΠΤΥΞΗΣ τεύχος 29, Οκτώβρης 2010, σελ 28

Αειφορική Ανάπτυξη της Ελληνικής Υπαίθρου

Τώρα που διανύουμε την προεκλογική περίοδο των τοπικών και περιφερειακών εκλογών, θυμήθηκα το βιβλίο που έγραψα το 1985 με τον παραπάνω τίτλο.

Το βιβλίο αυτό γράφτηκε για την ηγεσία και τους ενεργούς πολίτες της Ελλη­νικής υπαίθρου. Βέβαια να το διευκρινίσουμε από την αρχή. Δεν γράφτηκε για όλους. Γράφτηκε για αυτούς που έχουν τη φιλοδοξία να κάνουν αισθητή την παρουσία τους στο διάβα τους από τα Δημοτικά, Συνεταιριστικά, Νομαρχιακά και πολιτι­στικά δρώμενα του τόπου τους. Δεν γράφτηκε για ανθρώπους διαχει­ριστές που θέλουν να διαχειριστούν και να καλυτερέψουν λίγο τη μιζέρια του τόπου τους. Γράφτηκε για ανθρώπους οραματιστές που πιστεύουν στη συμβολή των πολιτών στην καλυτέρευση των όρων εργασίας και διαβίωσης των ανθρώ­πων της Ελληνικής υπαίθρου.

Το βιβλίο δεν ακολουθεί τα πρότυπα ενός βιβλίου μαγειρικής δίνοντας ακρι­βείς οδηγίες τις οποίες οι αναγνώστες οφείλουν να ακολουθήσουν κατά γράμ­μα. Αντιθέτως σκοπεύει να διεγείρει τη δημιουργική σκέψη όλων των ανθρώ­πων που διεκδικούν δημόσιες θέσεις και να τους εμφυσήσει μια άλλη αντίληψη για τα θέματα της ανάπτυξης της Ελληνικής υπαίθρου.

Στα δέκα κεφάλαια του βιβλίου περιλαμβάνονται: Ιστορία της Ανάπτυξης, Ολοκληρωμένη Ανάπτυξη, Συμμετοχική Ανάπτυξη, Αειφορική Ανάπτυξη, Τοπική Ατζέντα 21, Εκτίμηση Αναγκών, Τοπική Ανάπτυξη, Μορφές Συνεργασίας στην Ύπαιθρο, Τοπική Παραγωγή για Τοπική Κατανάλωση, Το Μέλλον της Ελληνικής Υπαίθρου. Συνοδεύεται από πλούσιο Γλωσσάριο και αναλυτικό Ευρετήριο. 

Μερικά από τα τελευταία αντίτυπα και με μια γενναία έκπτωση περιμένουν όσους ασπάζονται τις παραπάνω σκέψεις. Καλή επιλογή σε μας τους απλούς αλλά ενεργούς πολίτες με σκέψη και προβληματισμό και αγωνία για την πορεία αυτού του τόπου. 

Παιδί μου, Μάθε Γράμματα

Γεωργίου Α. Δαουτοπούλου, daoutop@agro.auth.gr

Τη φράση αυτή την έχω ακούσει εκατοντάδες φορές στην παιδική και εφηβική μου ηλικία διανθισμένη με υποδείξεις επαγγελματικών ομάδων, ιδιαίτερα των αγροτών που ήταν η πλησιέστερη και πιο κοινωνικά και οικονομικά απαξιωμένη ομάδα. Άλλες φορές, η προτροπή έπαιρνε τη μορφή της αρχαίας ρήσης «της παιδείας αι μεν ρίζαι πικραί, οι δε καρποί γλυκείς». Ήταν η προτροπή γονέων και συγγενών του άμεσου περιβάλλοντος για να σημειώσουμε επιτυχίες στην εκπαιδευτική διαδικασία. Για να προκόψουμε στη ζωή, όπως έλεγαν.

Και την υιοθετήσαμε. Και εξαντλήσαμε τις εκπαιδευτικές βαθμίδες. Και ξενιτευτήκαμε σε υπερατλαντικά μέρη για περαιτέρω σπουδές. Και γυρίσαμε στην πατρίδα, παρά τις δελεαστικές προτάσεις που μας έγιναν. Για να προσφέρουμε στον τόπο. Και να εισπράξουμε προσβολές και ταπείνωση.

Όπως η συνάδελφος η Κλειώ που μη αντέχοντας την πανεπιστημιακή κατάπτωση κατέθεσε την παραίτησή της πρόωρα. Και απεχώρησε. Και περιμένει και περιμένει. Μετά από πολλαπλά τηλεφωνήματα, την παρέλευση οκταμήνου και προσωπική μετάβαση στην Αθήνα κατάφερε να πάρει τη σύνταξη. Ένα και πλέον χρόνο περιμένει να εισπράξει και το εφάπαξ για να ξεχρεώσει τα δάνεια που είχε συνάψει σε μια περίοδο οικονομικής ανάγκης. Να εισπράξει δηλαδή αυτά που της οφείλουν για τις εισφορές που κατέβαλε επί 38 έτη ευδόκιμης υπηρεσίας.

Όπως και ο συνάδελφος ο Δημήτρης που πήγε να δώσει διάλεξη σε ένα σεμινάριο επιμόρφωσης των εκπαιδευτικών της πρωτοβάθμιας και δευτεροβάθμιας εκπαίδευσης σε ένα γειτονικό Κέντρο Περιβαλλοντικής Εκπαίδευσης για να πληροφορηθεί ότι η εισήγησή του θα αμειφθεί με 32,5 ευρώ μείον τις κρατήσεις με 26 ευρώ για τα οποία πρέπει να μεταβεί στην Οικονομική Υπηρεσία του Πανεπιστημίου, να δηλώσει το προς είσπραξη ποσό και να αποστείλει τη σχετική βεβαίωση με τις αποδείξεις των διοδίων για να του σταλεί η αμοιβή. Υπολογίζω ότι αμείφθηκε με 1 ευρώ την ώρα για το χρόνο που διέθεσε για να ανταποκριθεί στις ανάγκες της εισήγησης. Αγανακτισμένος μου δήλωσε πως δεν θα προχωρήσει στην είσπραξή της γιατί έτσι θα συναινέσει στη χρηματική αποτίμησή της. «Θα προτιμούσα να μου είχαν ζητήσει να την κάνω δωρεάν και θα την έκαμνα, όπως εκατοντάδες άλλες φορές στο παρελθόν», πρόσθεσε.

Και μπροστά σε αυτά τα παραδείγματα άκρας περιφρόνησης προς μέλη της πνευματικής ηγεσίας του τόπου, έχουμε τις παχυλές αποζημιώσεις των λιμενεργατών που ξεπέρασαν και αυτές των υπαλλήλων του ΟΤΕ. Σε μια εποχή άκρας λιτότητας κάποιοι εξαργυρώνουν την αποχώρηση τους και την αποκατάσταση της εργασιακής ειρήνης με παχυλά μπόνους. Να λοιπόν που κοντά στα χρυσά αγόρια έχουμε και πλατινένιους λιμενεργάτες. Μάλιστα τα μπόνους ήταν μεγαλύτερα για τα κορυφαία συνδικαλιστικά στελέχη. Αμ πώς, που έλεγε και ο συμπαθής ηθοποιός. Τόσους αγώνες έκαναν για την εθνική ανεξαρτησία του προβλήτα και για το δημόσιο συμφέρον!.

 Αγγελιοφόρος, 2/1/2010

Κρατολατρεία

Του Γεωργίου Α. Δαουτοπούλου, www.daoutop.gr  

Ο όρος γεννήθηκε στις αρχές της δεκαετίας του 1980 όταν, ως μεταπτυχιακός φοιτητής, πραγματοποιούσα την διδακτορική μου έρευνα σε ένα χωριό του κάμπου των Γιαννιτσών.

Στις επαφές με τους γεωργούς, στα καφενεία και στα χωράφια, γινόμουν αποδέκτης των αισθημάτων εγκατάλειψης και αβεβαιότητας που ένοιωθαν. Όταν κάποια στιγμή τους έθεσα το ερώτημα πως θα ξεπεραστούν τα προβλήματα, η απάντηση ήταν μία και ταυτόσημη: Το Κράτος.

Μερικοί έθεταν και το ερώτημα: «Καλά, δεν τα βλέπει αυτά ο Ανδρέας;» υπονοώντας τον τότε Πρωθυπουργό. Όταν μετά από κάποια χρόνια επέστρεψα για μια συμπληρωματική έρευνα, τα προβλήματα όταν εντονότερα και η απορία ελαφρώς παραλλαγμένη: «Καλά, δεν τα βλέπει αυτά ο Σημίτης;».

Οι αγρότες θεωρούν ότι ο εκάστοτε επικεφαλής της εκτελεστικής (και νομοθετικής) εξουσίας στη χώρα μας, είναι γνώστης των προβλημάτων που υπάρχουν σε κάθε γωνιά της χώρας μας και οφείλει να τα θεραπεύει πάραυτα. Έτσι κατέληξα στον ορισμό της Κρατολατρείας που τον πρόσθεσα και στα μαθήματα Τοπικής Ανάπτυξης που είχα αρχίσει να διδάσκω από το 1985. Τον επαναλαμβάνω και εδώ: «Κρατολατρεία: η αντίληψη που θέλει για όλα μας τα προβλήματα, μικρά ή μεγάλα, η επίλυση να έρχεται  από το απρόσωπο Κράτος και μάλιστα από τον Κεντρικό του μηχανισμό».

Αυτό μου θυμίζει έφηβους που δεν έχουν μάθει ακόμα να δένουν τα κορδόνια των παπουτσιών τους αφού αυτό, χρόνια τώρα, το κάνει αγόγγυστα η μητέρα τους.

Αν νομίζετε ότι αυτό το φαινόμενο χαρακτηρίζει αποκλειστικά και μόνο τον αγροτικό χώρο ή τους απλούς ανθρώπους, κάνετε λάθος. Κρατολάτρες είμαστε όλοι. Και πρώτοι εμείς οι πανεπιστημιακοί. Τώρα που η κρίση μας έχει αγγίξει και το Υπουργείο ζήτησε περικοπή δαπανών, οι Πρυτανικές Αρχές του Αριστοτελείου διαμαρτυρήθηκαν για την περικοπή των δαπανών. Σε ένα άλλο πανεπιστήμιο που γνώρισα στην Αμερική, το Πολιτειακό Πανεπιστήμιο του Michigan, έφτιαξε πενταετές πρόγραμμα αντιμετώπισης της κρίσης. Του έδωσαν μάλιστα και ένα αισιόδοξο τίτλο: Reshaping the Future (αναδιαμορφώνοντας το μέλλον). Το πρόγραμμα περιλαμβάνει κατάργηση τμημάτων με λίγους φοιτητές, συγχώνευση άλλων, πάγωμα μισθών, αύξηση των διδάκτρων, αξιοποίηση της περιουσίας του πανεπιστημίου, αύξηση των χορηγιών που λαμβάνει από επιχειρήσεις, κ.ά).

Τι μπορεί να κάνει το Αριστοτέλειο; Πολλά. Ιδού μερικά. Τοποθέτηση φωτοβολταϊκών στις εκτεταμένες τσιμεντένιες στέγες των κτιρίων του, θερμοστάτες σε όλους τους χώρους για έλεγχο της θέρμανσης (σήμερα ζεσταίνει την πόλη αφού ο μόνος τρόπος μείωσης της θερμότητας είναι το άνοιγμα των παραθύρων), ενοικίαση χώρου εστίασης στις εγκαταστάσεις του, αξιοποίηση των κληροδοτημάτων, προσέλκυση δωρητών και χορηγών, ενοικίαση του χώρου στάθμευσης κατά τις αργίες, δικές του γεωτρήσεις για την άρδευση της πανεπιστημιούπολης, είναι μερικά από τα πάρα πολλά που μπορούν να γίνουν.

Σπίτι όσο να χωρείς και κτήμα όσο να θωρείς

Σοφά λόγια από τους παππούδες μας που εμείς οι νεώτεροι γραμματιζούμενοι με πτυχία και ντοκτορά παραβλέπουμε και παραβιάζουμε ασύστολα. Οι Πασχαλινές ολιγοήμερες διακοπές το 2014 με έφεραν στη Σαντορίνη για τρίτη φορά, αν δεν κάνω λάθος. Απόλαυσα το τοπίο και τον αρχαιολογικό χώρο στο ακρωτήρι που τώρα ήταν διαθέσιμος στο κοινό, αλλά διαπίστωσα με θλίψη ότι η οικοπεδοποίηση της γης συνεχίστηκε και συνεχίζεται με έντονο ρυθμό.

Φταίει βέβαια η κατακόρυφη άνοδος της προτίμησης του νησιού από τους επισκέπτες της χώρας μας, αλλά και η απληστία μας. Όλοι όσοι έχουν ένα κομμάτι γης ονειρεύονται να το κάνουν οικόπεδο και να καρπωθούν την υπεραξία. Σε λίγο όλο το νησί θα είναι ένας συνεχής οικισμός και οι λιγοστές  πινακίδες που υποδηλώνουν τους επιμέρους οικισμούς δεν θα έχουν καμιά πλέον αξία.

Ταυτόχρονα όμως θα έχει καταστραφεί ανεπανάληπτα το φυσικό τοπίο και θα έχει πάει περίπατο η διατροφική ασφάλεια. Ένα νησί που έγινε ονομαστό για το ντοματάκι του (η ντομάτα της Σαντορίνης έχει 20% περισσότερο λυκοπένιο από τις άλλες ποικιλίες ντομάτας), τη φάβα (όλη η Σαντορίνη και μαζί της η Ελλάδα τρώει φάβα που για να επαρκεί έπρεπε να καταλαμβάνει όλο το νησί, ο σημερινός Υπουργός Γεωργίας γνωρίζει πολύ καλά το λάκκο της φάβας!), τη μελιτζάνα, το κολοκύθι και τα κρασιά του, μια πολύτιμη περιουσία των παππούδων μας, κινδυνεύει να απομειωθεί. Ευτυχώς η αμπελοκαλλιέργεια, χάρις στο μεράκι μερικών αμπελουργών, ανθίσταται. Αλλά για πόσο;

Αυτές τις σοφές κουβέντες που άκουσα από έναν αγρότη στο νησί, που δείχνουν περίτρανα την αειφορική σκέψη των αγράμματων παππούδων μας, φοβάμαι πως σε λίγο καιρό θα επαληθευτούν με τραγικές και μη αναστρέψιμες συνέπειες για τον τόπο. Τί σημασία έχει αν ο λίγος καιρός είναι 50 ή 100 και περισσότερα χρόνια μπροστά στα χιλιάδες χρόνια που έζησαν οι άνθρωποι στο νησί με μια οικονομία που στήριζε την επιβίωση. Η σημερινή είναι με ξένα δεκανίκια και ευάλωτη. Τότε θα χτυπάμε το κεφάλι μας αλλά θα είναι αργά.

Χρόνια Πολλά.

Ένα τυχαίο πείραμα εδαφοκάλυψης

Την επομένη της φετινής ΑΓΡΟΤΙΚΑ πήγα με το τρέιλερ μου για να παραλάβω ένα μέρος από τρίμματα κλαδιών που δημιούργησε κατά την επίδειξή του ένα από τα εξαιρετικά μηχανήματα της VERMIER που αντιπροσωπεύει στη χώρα μας η Εταιρεία Πάνος Βροντάνης και ΣΙΑ.

Τα οδήγησα στο σπίτι μου και άρχισα πρώτα να γεμίζω τα σιλό μου. Όταν ξεχείλισαν, άρχισα να καλύπτω με το σύντριμμα τα παρτέρια μου με θάμνους και έφθασα μέχρι τα δύο πανύψηλα καραγάτσια (Ulmus campestris). Δυστυχώς το υλικό δεν έφθασε για να καλύψει όλη την έκταση και έτσι άθελά μου έστησα ένα πείραμα εδαφοκάλυψης. Σαράντα πέντε περίπου ημέρες μετά την εδαφοκάλυψη με το φυτικό υλικό, τα χόρτα στάθηκε αδύνατο να αναπτυχθούν στην περιοχή που κάλυψε η εδαφοκάλυψη με το φυτικό υλικό ενώ στη αμέσως διπλανή έχουν φθάσει τα 15 και πλέον εκατοστά και πρέπει πάραυτα να τα κόψω.

Δοκιμάστε και εσείς την αξία αυτού του υλικού. Θα εκπλαγείτε από τα πλεονεκτήματά του τα οποία διαλαλώ στα τελευταία βιβλία μου και σε αυτόν εδώ τον ιστοχώρο.

Εφαρμογή του ζεόλιθου στην Ελαιοκαλλιέργεια 

Γεώργιος Α. Δαουτόπουλος, Καθηγητής Γεωπονίας ΑΠΘ, www.daoutop.gr

  

Ένας τεχνικός σύμβουλος ή Γεωτεχνικός θα σας υποδείξει τον κατάλληλο τύπο ζεόλιθου ανάλογα με τα χαρακτηριστικά του χωραφιού σας για εφαρμογή στο έδαφος. Χρειαζόμαστε μια ανάλυση εδάφους. Μας κάνει ακόμη και μια παλιά. Αν δεν έχετε, επικοινωνήστε μαζί μας. τηλ. 69 76 79 39 09

   Για υπάρχοντες ελαιώνες, σκορπίστε 5-7 κιλά ζεόλιθου από τον τύπο που θα σας υποδείξουμε στην προβολή της κόμης των δένδρων σας στο έδαφος (βλέπε σχήμα) και ενσωματώστε το στο τέλος του χειμώνα ή στις αρχές του φθινοπώρου με μια φρέζα σε βάθος 5-10 εκατοστά του εδάφους. Όχι δίπλα στον κορμό γιατί εκεί οι ρίζες δεν ρουφάνε θρεπτικά στοιχεία. Ένας πιο εύκολος τρόπος είναι να σκορπίσετε το υλικό στη μέση των διαδρόμων και σταυρωτά (πολύ ψιλός ζεόλιθος πρέπει να σκορπιστεί με το χέρι σε μέρα χωρίς αέριδες) και μετά να περάσετε με τη φρέζα από τους ίδιους διαδρόμους για μια ελαφρά ενσωμάτωση.

Αν εφαρμόζετε ζεόλιθο με πολύ μικρό κόκκο, κάντε την εφαρμογή σε ημέρες που δεν φυσά αέρας και φορέστε και μια μάσκα προσώπου.

   Μπορείτε να συνδυάσετε την εφαρμογή του ζεόλιθου με το σκόρπισμα και των λιπα­σμάτων (πρώτα ο ζεόλιθος και μετά το λίπασμα για να μπλοκάρουμε τις απώλειες). Αν έχετε νερό, κάντε και ένα πότισμα για να γεμίσετε τα παγούρια του ζεόλιθου με νερό και θρεπτικά στοιχεία ή κάντε το λίγο πριν από κάποιες βροχές που αναμένονται.

Τα αποτελέσματα από τη χρήση του ζεόλιθου θα τα δείτε από την πρώτη κιόλας χρονιά με τη μεγαλύτερη ανάπτυξη της βλάστησης του εδάφους (κόψτε την με έναν καταστροφέα και αφήστε την να δώσει τροφή στους γαιοσκώληκες και στους μικροοργανισμούς του εδάφους) και στα δένδρα από την επόμενη κυρίως χρονιά γιατί οι οφθαλμοί και η καρποφορία είχε ήδη διαμορφωθεί από την προηγούμενη χρονιά που δεν υπήρχε ο ζεόλιθος. Το καλό βέβαια είναι ότι τα ευεργετικά αποτελέσματα δεν θα είναι για 2-3 χρόνια, όπως συμβαίνει με την κοπριά, αλλά για 20-30 και πλέον χρόνια.
Προσέξτε το ζεόλιθο που θα αγοράσετε. Στην αγορά κυκλοφορούν ζεόλιθοι κακής μέχρι πολύ καλής ποιότητας. 

1.      Ψεκασμοί στο φύλλωμα

   Ο ζεόλιθος με τη μορφή πούδρας μπορεί να ψεκαστεί στο φύλλωμα, τα κλαδιά και τον κορμό των ελαιόδεντρων. Προσφέρει στο δένδρο ένα λεπτό και λευκό φιλμ προστασίας που:

·           Προστατεύει από τα εγκαύματα των ηλιακών αχτίνων, ιδιαίτερα στις νότιες περιοχές,

·           Μειώνει το θερμοκρασιακό στρες των δένδρων και την καρπόπτωση,

·           Προστατεύει από έντομα, ακάρεα, μύκητες και βακτήρια, π.χ. κυκλοκόνιο

·           Αυξάνει το βάρος και την ποιότητα της ελιάς,

·           Προλαμβάνει ζημιές από παγετούς,

·           Βελτιώνει τη φωτοσύνθεση και τη ζωηρότητα της βλάστησης,

·           Καθώς ξεπλένεται από τα φύλλα καταλήγει στο έδαφος, αυξάνοντας τη γονιμότητά του, δηλ. κάνει διπλό καλό!

Οδηγίες ψεκασμών φυλλώματος

Συνιστούμε να κάνετε 4-5 ψεκασμούς στο φύλλωμα, ως εξής:

1^ος ψεκασμός:  Μετά τη συγκομιδή

Για απολύμανση των πληγών που προκαλούνται (ράβδισμα) από ενδεχόμενες προσβολές παθογόνων, προστασία από παγετούς και για να δώσουμε στο δένδρο μια τόνωση πριν από τον ερχομό του χειμώνα, ιδιαίτερα στις βόρειες περιοχές της χώρας.

2^ος ψεκασμός:  Πριν από την ανθοφορία

Για να αυξήσουμε την ανθοφορία και να βελτιώσουμε την καρπόδεση

3^ος-4^ος ψεκασμός:  Πριν από το καλοκαίρι

Για να αποφύγουμε τα εγκαύματα και να μετριάσουμε το ζόρισμα των δένδρων από τις υψηλές θερμοκρασίες. Αυτή η εφαρμογή είναι πολύ σπουδαία γιατί θα ελαττώσει την καρπόπτωση και θα αυξήσει το βάρος και την ποιότητα του ελαιόκαρπου. Για καλύτερα αποτελέσματα, επαναλάβατε τον ψεκασμό λίγο πριν από το μέσο του καλοκαιριού. Στα ξερικά χωράφια, αν εφαρμόσατε τον ζεόλιθο στο έδαφος το χειμώνα, θα έχετε περιορίσει το σοκ που δέχονται τα δένδρα από την ξηρασία.

5^ος ψεκασμός:  Μετά το καλοκαίρι

   Για προστασία από πολλούς εχθρούς της ελαιοκαλλιέργειας. Το λευκό φιλμ που σχηματίζεται πάνω σε φύλλα και καρπούς αποτρέπει τα έντομα να γεννήσουν τα αυγά τους και τα κονίδια των μικροοργανισμών να βλαστήσουν.

 Προετοιμασία ψεκαστικού υγρού

Μη ρίχνετε τον ζεόλιθο απευθείας στο βυτίο ψεκασμού. Κάντε προδιάλυση σε ένα δοχείο ανακατεύοντας με μια βέργα ή με έναν ηλεκτρικό αναδευτήρα. Ρίξτε σιγά-σιγά στο δοχείο προδιάλυσης τον ζεόλιθο σε πούδρα σε αναλογία 1-3 κιλά[1] πούδρας για κάθε 100 κιλά νερού και ανακατέψτε καλά. Συνεχίστε το ανακάτεμα με τα επιστρεφόμενα νερά για να αποφύγετε το κατακάθισμα του ζεόλιθου στον πυθμένα του ψεκαστικού δοχείου ή ακόμη καλύτερα με τον ειδικό μηχανισμό ανάδευσης που έχουν πολλά σύγχρονα βυτία ψεκασμού.

Ψεκάστε αμέσως χωρίς καθυστέρηση και βρέξτε καλά φύλλα, κλαδιά και κορμούς πολύ προσεκτικά χωρίς να αφήνετε ακάλυπτες περιοχές. Η πλήρης κάλυψη του δένδρου είναι πολύ σημαντική.

Οι εφαρμογές πρέπει να γίνονται σε ημέρες που δεν βρέχει και φυσάει. Ο χειριστής πρέπει να φοράει μάσκα προστασίας σε όλη τη διάρκεια του ψεκασμού.

Αν θέλετε να μάθετε περισσότερα για αυτό το εξαιρετικό φυσικό ορυκτό πρέπει να διαβάσετε το σχετικό κεφάλαιο έκτασης 13 σελίδων στο βιβλίο μου για τους Ενεργούς Μικροοργανισμούς. Ταυτόχρονα θα μάθετε πολλά άλλα χρήσιμα στοιχεία για το έδαφος και τη γονιμότητά του και τον τρόπο με τον οποίο πρέπει να το φροντίζετε γιατί είναι ο πρωταγωνιστής στις γεωργικές σας παραγωγές. Επωφεληθείτε από την προσφορά μας. Αντί των 25 ευρώ 20 ευρώ με τα έξοδα αποστολής δικά μας. 

ΥΓ. 16/12/2015  Από εφέτος ξεκινήσαμε πειράματα με τη χρήση του ξυλοκάρβουνου ως λιπαντικού στοιχείου με διάρκεια ζωής όχι 20-30 χρόνια που λέμε για το ζεόλιθο αλλά 500, 1.000 και 3.000 και πλέον ετών γιατί το κάρβουνο παραμένει αναλλοίωτο στο έδαφος και κάνει ότι κάνει ο ζεόλιθος για όλη αυτήν την περίοδο. Την ανακάλυψη δεν την έκανα εγώ αλλά οι αγράμματοι ιθαγενείς στην κοιλάδα του Αμαζονίου γύρω στο 500 π.Χ. Είναι να τρελαίνεσαι! Διαβάστε περισσότερα σε άλλες αναφορές στο μπλογκ μου. Μην σπεύσετε όμως να ρίξετε απλό ξυλοκάρβουνο. Θα φέρει τα αντίθετα αποτελέσματα. Χρειάζεται εμπλουτισμό σε θρεπτικά στοιχεία και μικροοργανισμούς πριν εφαρμοστεί στο χωράφι.
Αν έχετε μια σοβαρή παραγωγή ελαιόκαρπου και θέλετε να παράξετε βιολογικό λάδι και ελιές, το γραφείο μας αναλαμβάνει να σας δώσει την αναγκαία τεχνική βοήθεια που είναι δοκιμασμένη στην πράξη.

---

[1] Ξεκινήστε με 1 κιλό στα 100 κιλά νερού και στους άλλους ψεκασμούς πυκνώστε τα διαλύματα. 

Ιδέες για Δημάρχους Οραματιστές και Όχι Διαχειριστές

Γεώργιος Α. Δαουτόπουλος, Καθηγητής Γεωπονίας ΑΠΘ, daoutop@agro.auth.gr

            Οι νέοι Καλλικρατικοί Δήμοι ξεκινούν την πορεία τους σε μια δύσκολη συγκυρία. Από τη μια μεριά, έχουμε τη ριζική αλλαγή του σκηνικού δράσης τους με νέες περισσότερες αρμοδιότητες και από την άλλη μεριά, την αβεβαιότητα της χρηματοδότησής τους από την οικονομική στενότητα που επικρατεί. Ταυτόχρονα, η δεινή οικονομική θέση στην οποία έχουν περιέλθει οι συμπολίτες μας, αποτρέπει οποιαδήποτε σκέψη για αύξηση των ιδίων εσόδων μέσα από τοπικούς φόρους ή τέλη.

            Είχα τη δυνατότητα να παρευρεθώ ως εισηγητής σε μια σειρά σεμιναρίων που διοργάνωσε, σε Νομούς της Κεντρικής Μακεδονίας, η Ελληνική Εταιρεία Τοπικής Ανάπτυξης και Αυτοδιοίκησης, η γνωστή ΕΕΤΑΑ και να ακούσω από πρώτο χέρι τις αγωνίες των νεοεκλεγέντων. Δεν τους έδωσα χαιρετίσματα στην εξουσία, όπως ο γνωστός τροβαδούρος, αλλά τους παρεκάλεσα να θέσουν όραμα και στόχους και να εργαστούν για την πραγματοποίησή του. Μετέφερα το μήνυμα, ότι πολλά πράγματα μπορούν να γίνουν και χωρίς χρήματα και τους έδωσα παραδείγματα. Για παράδειγμα, η ενθάρρυνση της χρήσης του ποδηλάτου μειώνει την ενεργειακή εξάρτηση του Δήμου και πολύτιμοι και δυσεύρετοι πόροι μένουν στα όριά του και δεν ταξιδεύουν για τα παχυλά πορτοφόλια των Αράβων φίλων μας. Στην ίδια κατεύθυνση λειτουργεί και η αντικατάσταση κοινών λαμπτήρων με ηλεκτρονικούς.

Θα ήθελα να σταθώ σε μια άλλη δράση που μπορεί να αναληφθεί άμεσα από όλους τους Δήμους και να τους αποφέρει έσοδα. Ναι, καλά διαβάσατε, έσοδα. Η δράση αυτή δεν είναι άλλη από την παραμελημένη και περιφρονημένη «ανακύκλωση των φυτικών υλικών».

            Τα φυτικά υλικά προέρχονται από δύο πηγές. Από τα κλαδεύματα κήπων και δενδροστοιχιών του δήμου και των πολιτών του και από τις κουζίνες των νοικοκυριών και των μονάδων εστίασης. Αυτά τα υλικά αποτελούν το 30-40% του συνόλου των απορριμμάτων που παράγουμε σε καθημερινή βάση (περίπου 2 κιλά κατά άτομο). Αυτό σημαίνει ότι αν ο Δήμος και οι Δημότες συμμετείχαν σε ένα πρόγραμμα ανακύκλωσης αυτών των υλικών θα μπορούσαμε να μειώσουμε τις δαπάνες διαχείρισης των απορριμμάτων κατά 40%. Θα μπορούσε δηλαδή ένας δήμαρχος, μεσούσης της οικονομικής κρίσης, να μειώσει και όχι να αυξήσει τα τέλη καθαριότητας που είναι ο μονόδρομος για όλους τους Δήμους της χώρας. Αν το ανακοίνωνε, κανένας δεν θα τον πίστευε. Όλοι θα άρχιζαν να σκέφτονται ότι κάτι συνέβη με το Δήμαρχο. Ας το πούμε απλά. Ότι τρελάθηκε.

            Δυστυχώς στη χώρα μας υιοθετήσαμε ένα συγκεντρωτικό σύστημα διαχείρισης των απορριμμάτων. Για να μη δυσκολέψουμε τον πολίτη που τον έχουμε καλομάθει όπως μια υπερπροστατευτική μητέρα εξακολουθεί να δένει τα κορδόνια των παιδιών της και ας έγιναν 10 και πλέον ετών. Τι του λένε του πολίτη με το σημερινό σύστημα οι δημοτικοί άρχοντες;. Μη σε νοιάζει τι απορρίμματα και πόσα παράγεις. Ρίξτε τα όλα σε έναν κάδο και εμείς θα τα εξαφανίσουμε από μπροστά σου εν ριπή οφθαλμού. Άλλες χώρες με μεγαλύτερη εμπειρία από εμάς έχουν προχωρήσει από δεκαετίες τώρα στην ανακύκλωση στην πηγή, στο νοικοκυριό ή στην επιχείρηση που αναλαμβάνουν να διαχωρίσουν τα απορρίμματα στα κλάσματά τους. Σε αυτές τις χώρες ανακυκλώνεται το 80-90 των απορριμμάτων που παράγονται. Σε εμάς ένα 7-8% και σε μερικούς Δήμους, όπως ο Δήμος Θεσσαλονίκης, ανακυκλώνεται το 1% των απορριμμάτων που παράγονται.

            Η υλοποίηση ενός συστήματος ανακύκλωσης φυτικών υλικών είναι δυνατή και 100% υλοποιήσιμη άμεσα. Όχι αύριο, σήμερα. Το Ινστιτούτο Περιφερειακής Ανάπτυξης Δυτικής Μακεδονίας μπορεί να συντονίσει και να υλοποιήσει ένα τέτοιο πρόγραμμα παροχής της αναγκαίας τεχνογνωσίας με χαμηλό κόστος μέχρι οι τοπικοί δήμοι που εμπλέκονται αποκτήσουν αυτοδυναμία διαχείρισης του συστήματος. Το σχετικό χρονικό διάστημα κυμαίνεται από 10-12 μήνες.

            Μπορεί μάλιστα να ξεκινήσει από μια μικρή κλίμακα και σταδιακά να επεκτείνεται σύμφωνα με τους ρυθμούς υιοθέτησης του προγράμματος από τα μέλη της τοπικής κοινωνίας. Απαιτεί μια και μόνον προϋπόθεση. Να πιστέψουν στην αναγκαιότητα και χρησιμότητα του προγράμματος κατ΄αρχήν ο Δήμαρχος και οι εμπλεκόμενοι Αντιδήμαρχοι Καθαριότητας και Πρασίνου και στη συνέχεια τα στελέχη του Δήμου. Η εμπειρία μας έδειξε ότι η επιτυχία του προγράμματος είναι άμεσα συνδεδεμένη με την υποστήριξη της Δημοτικής Αρχής. Μόνον όταν ο Δήμος διδάσκει δια του παραδείγματος πείθει όλο και περισσότερους δημότες να διαχωρίσουν και να ανακυκλώσουν στο σπίτι τους τα φυτικά υλικά του κήπου και της κουζίνας.

 εμπειρία μας έδειξε ότιΗ

            Ο Δήμος Θέρμης στη Θεσσαλονίκη εφαρμόζει από την προηγούμενη χρονιά ένα παρόμοιο πρόγραμμα ανακύκλωσης μοιράζοντας κάδους ανακύκλωσης σε 1000 νοικοκυριά. Την ίδια επιτυχία με 800 κάδους είχε αντίστοιχο πρόγραμμα στο Δήμο Συκεών Θεσσαλονίκης το 2008. Και οι δύο Δήμαρχοι επανεξελέγησαν στις πρόσφατες εκλογές, από την πρώτη Κυριακή, με ποσοστό ρεκόρ. Τυχαίο; Δε νομίζω.

            Τα πλεονεκτήματα μιας τέτοιας δράσης είναι:

• Μείωση των απορριμμάτων κατά 35%,
• Μείωση των δαπανών καθαριότητας κατά 40%,
• Απόσβεση του πρώτου βασικού εξοπλισμού μέσα σε 6 μήνες και του μεγαλύτερου σε 1,5-2 έτη,
• Αύξηση του χρόνου ζωής των ΧΥΤΑ κατά 35%,
• Συμμόρφωση με τις υποχρεώσεις που αναλάβαμε απέναντι στην Ευρωπαϊκή Ένωση και αποφυγή βαρύτατων προστίμων που θα βαρύνουν τους Δήμους και μέσω αυτών τους πολίτες. Αυτές τις ημέρες έφτασε το 5^ο τελεσίγραφο της ΕΕ και έντρομος ο Υπουργός ανακοίνωσε ότι τα πρόστιμα θα βαρύνουν τους αντίστοιχους Δήμους και όχι τον Εθνικό προϋπολογισμό.
• Μείωση των εισαγωγών σε ακριβά οργανικά λιπάσματα,
• Αύξηση της παραγωγής στους οικιακούς λαχανόκηπους,
• Δεν χρειάζεται δαπάνη ενέργειας για την πραγματοποίησή της,
• Απλός και φθηνός τεχνολογικός εξοπλισμός,
• Η μόνη ανακύκλωση τα οφέλη της οποίας καρπώνονται οι πολίτες,
• Οι πολίτες γίνονται μέρος της λύσης του μεγάλου προβλήματος των απορριμμάτων και όχι μέρος του προβλήματος,
• Όσοι συμμετέχουν στο πρόγραμμα απολαμβάνουν την ικανοποίηση ότι βοηθούν το περιβάλλον με έργα και όχι με λόγια

Αν η ανάγνωση των δώδεκα αυτών πλεονεκτημάτων δεν σας έπεισε, δεν έχετε παρά να μας καλέσετε σε μια δημόσια ομιλία προς τους αιρετούς, τους δημοτικούς υπαλλήλους και κάθε ενδιαφερόμενο και σκεπτόμενο δημότη της τοπικής σας κοινωνίας. Αυτά που λέμε, τα υπογράφουμε, τα εννοούμε και τα υλοποιούμε!. 

Δάσκαλε που δίδασκες…

Του Γεωργίου Α. Δαουτοπούλου

Το Αριστοτέλειο Πανεπιστήμιο με το Συμβούλιο Περιβάλλοντος που έχει συγκροτήσει εδώ και 10 έτη, διοργανώνει από αύριο ένα τριήμερο Πανελλήνιο Συνέδριο για την Κλιματική Αλλαγή, τη Βιώσιμη (επί το ορθότερον Αειφόρο) Ανάπτυξη και τις Ανανεώσιμες Πηγές Ενέργειας.

Θα χαιρετούσαμε με ιδιαίτερο ενδιαφέρον την εκδήλωση μια και το Πανεπιστήμιο φαίνεται να θέτει στη διάθεση της κοινωνίας που το περιβάλλει το επιστημονικό του δυναμικό για την προστασία του περιβάλλοντος επί του πεδίου. Όχι στην αίθουσα διδασκαλίας, σε θεωρητικό επίπεδο. Αυτό βέβαια δεν πρέπει να υποβαθμίζει το ρόλο της διδασκαλίας στις πανεπιστημιακές αίθουσες. Εμπνευσμένοι καθηγητές, μπορούν μέσα από τη διδασκαλία τους και μέσα από την εν γένει πολιτεία τους να διδάξουν στρατιές αυριανών στελεχών που μπορούν από τις θέσεις που θα καταλάβουν, να μετουσιώσουν σε πράξη τις ακαδημαϊκές διδαχές.

Πριν το Πανεπιστήμιο κάνει ένα άνοιγμα προς την κοινωνία, εισηγούμενο μέτρα προστασίας και ορθής διαχείρισης, πρέπει να διδάξει τον εαυτό του. Μια επίσκεψη στην πανεπιστημιούπολη δείχνει να απουσιάζει παντελώς η προστασία του περιβάλλοντος.

Τα φύλλα και τα κλαδιά ρίχνονται στην πυρά ή στους κάδους απορριμμάτων αντί να αποικοδομούνται μετατρεπόμενα σε πλούσιο εδαφοβελτιωτικό για την αυτολίπανση του πανεπιστημιακού πάρκου. Μια πρώτη διστακτική πρωτοβουλία των προηγούμενων πανεπιστημιακών αρχών για αποικοδόμηση σε ειδικούς κάδους, εγκαταλείφθηκε από την παρούσα, κατά τα άλλα, εξαίρετη διοίκηση. Η ανακύκλωση των άλλων πολύτιμων υλικών (χαρτί, αλουμίνιο, κ.ά.) πενιχρή και ασυντόνιστη.

Το πράσινο και οι δενδροστοιχίες δεν μας κολακεύουν. Αντί για ένα πάρκο που θα φιλοξενεί χαρακτηριστικά είδη της χλωρίδας της χώρας μας και θα είναι ένας ανεπανάληπτης αξίας εκπαιδευτικός χώρος για νέους και ενήλικες, φιλοξενεί 6-8 είδη δένδρων.

Η φέρουσα ικανότητα την οποία διδάσκουμε παραβιάζεται κατάφωρα στην ίδια την πανεπιστημιούπολη. Τα κτίρια χωρίς καμιά θερμομόνωση και με σύστημα θέρμανσης χωρίς θερμοστάτες χώρου, σπαταλούν κάθε χρόνο πολύτιμους ενεργειακούς πόρους.

Αν δεν είμαστε ακόμη σε θέση να διαχειριστούμε το πανεπιστημιακό περιβάλλον σύμφωνα με όσα διδάσκουμε, είναι πρόωρο να βγούμε στην κοινωνία. Είναι βέβαιο πως κάποιος σύντομα θα μας υπενθυμίσει αυτό που απαιτεί ο σοφός λαός από τους δασκάλους του. Την απόλυτη αντιστοιχία διδαχής και έργων.

Αγγελιοφόρος, 15/10/2009

ΣΕ ΕΝΑΝ ΑΝΩΝΥΜΟ-ΕΠΩΝΥΜΟ ΓΕΩΠΟΝΟ 

Γεώργιος Α. Δαουτόπουλος, Καθηγητής Γεωπονίας ΑΠΘ, daoutop@agro.auth.gr

Το άρθρο μου για τον γνωστό-άγνωστο εκπαιδευτικό πρέπει να συμπληρωθεί με ένα άλλο, αφιερωμένο αυτή τη φορά, σε ένα Γεωπόνο. Ναι, ο Νομός Πέλλας έχει το προνόμιο και την ευτυχή συγκυρία να φιλοξενεί έναν από τους καλύτερους γεωπόνους-εφαρμοστές που υπάρχουν στη χώρα μας.

Δεν είναι γηγενής. Γεννήθηκε στον Κολινδρό και μαζί με τη γυναίκα του Νηπιαγωγό και συμπαραστάτη του στις δύσκολες αποφάσεις, εγκαταστάθηκαν στην πρωτεύουσα του ροδάκινου του Νομού μας, στις αρχές της δεκαετίας του 1970.

Ξεκίνησε τη δράση του ως Γεωπόνος-φαρμακάς, όπως αποκαλούμε τους συναδέλφους μας που εμπορεύονται τις χημικές προστατευτικές ουσίες. Ήταν πολύ πετυχημένος και ο τζίρος του ανέβαινε κάθε χρόνο γιατί ήταν έντιμος και πάντα ενήμερος των προβλημάτων που αντιμετώπιζαν οι παραγωγοί αφού πρώτος αυτός τα εντόπιζε στις καθημερινές εξορμήσεις του στα κτήματα.

Γρήγορα όμως συνειδητοποίησε ότι η χημική καταπολέμηση ήταν αδιέξοδη, οικονομικά επιζήμια για τον παραγωγό και επιβλαβής για τον ίδιο και τον καταναλωτή των προϊόντων του. Αισθανόταν ένοχος γιατί δεν πρόσφερε ουσιαστικές λύσεις. Πληροφορείται ότι στην Ολλανδία ένας παραγωγός αγγουριού σε θερμοκήπιο χρησιμοποιεί έντομα για την καταπολέμηση του τετράνυχου. Έρχεται σε επαφή μαζί του, ταξιδεύει στην Ολλανδία και από τα μέσα της δεκαετίας του 1980 ξεκινά η συνεργασία τους που συνεχίστηκε ολοένα και διευρυνόμενη μέχρι τα τέλη του 2010 οπότε και παρέδωσε την επιχείρηση, χωρίς κανένα αντάλλαγμα, στους συνεργάτες του. 

Ο Ολλανδός παραγωγός σε συνεργασία με το Γεωπονικό Πανεπιστήμιο της χώρας του έστησε ένα πρώτο εργαστήριο εκτροφής ωφελίμων εντόμων και παρασίτων που σήμερα είναι μια πολυεθνική επιχείρηση. Να σημειώσουμε ότι οι πρώτες βασίλισσες βομβίνων συλλέχθηκαν στον Όλυμπο και τη Χαλκιδική για να ταξιδέψουν αεροπορικώς σε βαλίτσα μέχρι την Ολλανδία. Από τότε μας έρχονται κάθε χρόνο κατά χιλιάδες για να γονιμοποιήσουν εντομόφιλες καλλιέργειες σε ολόκληρη τη χώρα, καθιστώντας άχρηστη τη χρήση των ορμονών και προσφέροντας ποιοτικά ανώτερους και υγιεινά ασφαλέστερους καρπούς.

Η στροφή του στη βιολογική καταπολέμηση και μάλιστα σε εποχή που κυριαρχούσε η χημική έγινε όχι μόνο με μεγάλη οικονομική ζημία του, αλλά και με ψυχική φθορά. Συνάδελφοι Γεωπόνοι που άκουγαν για τη στροφή του, άλλοι γελούσαν ασυγκράτητα (μερικοί κρατούσαν και την κοιλιά τους) και άλλοι κουνούσαν περίλυποι το κεφάλι τους, υπονοώντας ψυχική ασθένεια.

 Ο Νομός μας πρέπει να είναι υπερήφανος για την παρουσία του και το έργο που προσφέρει και θα μπορούσε και η Πέλλα να προάγει τη γεωργία της αν χρησιμοποιούσε σε μεγαλύτερη έκταση τη γνώση και σοφία που έχει αποκομίσει ο εκλεκτός συνάδελφος. Ο Νομός μας ήταν από τους πρώτους που έφεραν στην αγορά λαχανικά με βιολογική καταπολέμηση. Στην Αλεξάνδρεια μια μονάδα 200 στρεμμάτων με ντομάτα θερμοκηπίου καλλιεργείται με ωφέλιμα έντομα κάτω από την τεχνική καθοδήγηση του ίδιου και των εκλεκτών συνεργατών του.

Τον γνωρίζω από τα φοιτητικά μου χρόνια. Συμφοιτητές στο Τμήμα Γεωπονίας την περίοδο 1963-68 δε μπορούσα να φανταστώ τη λαμπρή του εξέλιξη. Αλλά, εδώ που τα λέμε, μήπως και εγώ φανταζόμουν τη δική μου εξέλιξη;.

      Αγαπητέ Τάκη νάσαι πάντα γερός και να συνεχίσεις να συγκεντρώνεις σοφία, να την μοιράζεσαι με τους γύρω σου και να την μετουσιώνεις σε στάση ζωής που παράλληλα αναβα­θ­μίζει το Γεωπονικό λειτούργημα.

Τώρα μάλιστα που έγινες παππούς και έδωσες το πρώτο συνθετικό του ονόματός σου στη χαριτωμένη σου εγγονή Χαρά, σου εύχομαι σύντομα να δώσεις και το δεύτερο συνθετικό σε έναν εγγονό σου!.

Παρέμβαση Γ. Δαουτοπούλου στην Ημερίδα των Οικολόγων – Πράσινων στα πλαίσια της Biologica 5/3/2010 daoutop@agro.auth.gr 

Η βιολογική γεωργία πρέπει να αποτελέσει το όραμα για την Ελληνική Γεωργία

Υιοθέτηση της αειφορικής γεωργίας ως της κατευθυντήριας πορείας της Ελληνικής γεωργίας

Ποιότητα και όχι ποσότητα παραγωγής

Πολυκαλλιεργητικά συστήματα και όχι μονοκαλλιέργειες

Μικτές γεωργικές εκμεταλλεύσεις (φυτικοί και ζωϊκοί κλάδοι παραγωγής)

Απαγόρευση της καλλιέργειας των ΓΤΟ

ΤΙ ΠΡΕΠΕΙ ΝΑ ΓΙΝΕΙ

Τεχνική υποστήριξη των παραγωγών

Ενίσχυση της Γεωργικής Έρευνας και Εκπαίδευσης σε θέματα αειφορικής – βιολογικής γεωργίας

Ένταξη στη βιολογική γεωργία όχι μεμονωμένων παραγωγών αλλά περιοχών (οικοσυστημάτων)

Καθιέρωση ενιαίου σήματος πιστοποίησης των βιολογικών καλλιεργειών και ενίσχυση των ελέγχων πιστοποιητών και παραγωγών

Ένταξη της βιολογικής γεωργίας στο ποιοτικό παρακράτημα

Επανεξέταση όλων των πολιτικών του Υπουργείου Αγροτικής Ανάπτυξης και της Ευρωπαϊκής Ένωσης προς την κατεύθυνση της υποβοήθησης της αειφορικής γεωργίας με απώτερο στόχο τη βιολογική γεωργία και της παράλληλης αποθάρρυνσης των ρυπογόνων δραστηριοτήτων της συμβατικής γεωργίας (π.χ. μη επιδότηση ή ένταξη σε σχέδια βελτίωσης σπάταλων αρδευτικών συστημάτων, καλλιεργητικών εργαλείων βαθειάς άροσης, επιδότηση εργαλείων ελαφριάς κατεργασίας, επιδότηση εργαλείων τεμαχισμού και ενσωμάτωσης γεωργικών υπολειμμάτων, κ.ά). 

Η Προστασία της Γεωργικής Γης 

Του Γεωργίου Α. Δαουτοπούλου, www.daoutop.gr 

Έχει αφεθεί στον πατριωτισμό μας.  Ένας πολύτιμος φυσικός πόρος παραμένει ουσιαστικά απροστάτευτος. Όποιος θέλει μπορεί να αγοράσει γη υψηλής παραγωγικής αξίας και να την στρώσει με τσιμέντο ή να τηn  ξεκοιλιάσει όπως έκανε ο συμπατριώτης μου

εργολάβος οικοδομικών υλικών στον κάμπο της Σκύδρας.

Αγόρασε έναν οπωρώνα ροδακινιάς από αυτούς που εγκαταλείπονται τα τελευταία χρόνια. Απομάκρυνε το επιφανειακό χώμα το οποίο πούλησε σε βιοτεχνία τούβλων της περιοχής και άρχισε να αφαιρεί την άμμο την οποία και μοσχοπούλησε για οικοδομικές εργασίες. Το τίμημα που πλήρωσε για την αγορά του κτήματος ήταν ελάχιστο μπροστά στα όσα εισέπραξε και μάλιστα αφορολόγητα. Όταν μάλιστα τελειώσει την απομάκρυνση της άμμου θα καλύψει τον λάκκο που δημιούργησε με οικοδομικά υλικά από κατεδαφίσεις για τα οποία μάλιστα θα εισπράξει χρήματα και στο τέλος επικαλύπτοντας την έκταση με χώματα θα την πουλήσει σε κάποιον άλλο ανυποψίαστο αγοραστή.

Μια γη που έθρεψε γενιές και γενιές ανθρώπων αχρηστεύετε για ένα βραχυχρόνιο όφελος που αν και δελεαστικό δε μπορεί να συγκριθεί με το σύνολο του γεωργικού εισοδήματος που μπορεί να προσφέρει για δεκαετίες και αιώνες αν καλλιεργηθεί με σύνεση και σεβασμό.

Οι αγράμματοι παππούδες μας είχαν σε μεγάλη εκτίμηση τη γεωργική γη. Έκτιζαν τους οικισμούς σε άγονα εδάφη και άφηναν τη γεωργική γη ακέραια να συμβάλλει κάθε χρόνο στην εξασφάλιση της απαραίτητης τροφής. Αν μάλιστα εξετάσετε τα νησιά ή τις λοφώδεις περιοχές, οι αναβαθμίδες που κατασκευάστηκαν χρειάστηκαν πολύ ιδρώτα. Σε αρκετές περιπτώσεις το χώμα μεταφέρονταν με σακιά και ζώα από χείμαρρους ή από την απέναντι τουρκική ακτή, όπως μου εξήγησε ένας υπερήλικας αγρότης.

Πότε θα καθιερώσουμε χρήσεις γης που αποτελούν το μόνο αποτελεσματικό εργαλείο προστασίας της γεωργικής γης. Ανεξάρτητα από τον ιδιοκτήτη της ή τη γειτνίασή της με οδικούς άξονες, ή οικισμούς ή αεροδρόμια η γεωργική γη θα χρησιμοποιείται αποκλειστικά και μόνο για την παραγωγή τροφίμων απαγορευομένης της αλλαγής της χρήσης της. Μόνον έτσι η αξία της γεωργικής γης θα παραμείνει σε λογικά επίπεδα που θα επιτρέπουν στους γεωργούς να την αγοράζουν για να επεκτείνουν τη γεωργική τους εκμετάλλευση. Σήμερα, σε πολλές περιοχές της χώρας μας η αξία της γεωργικής γης δεν αντανακλά την παραγωγικότητά της αλλά την οικοπεδική της αξία. Και με τιμές γης οικοπεδικής αξίας δεν είναι δυνατόν να έχουμε γεωργική παραγωγή σε ανταγωνιστικό κόστος. 

Αγρο-αστικές Ροές: Οι χαμένοι και οι Κερδισμένοι[1]

 Γεωργίου Α. Δαουτοπούλου, Καθηγητή Γεωπονίας, Αριστοτέλειο Πανεπιστήμιο Θεσσαλονίκης

1. Εισαγωγή

Παραδοσιακά, η θεώρηση του αγροτικού και αστικού χώρου ως δύο ξεχωριστών ενοτήτων (διχοτομική θεώρηση) ήταν κυρίαρχη στην αναπτυξιακή θεωρία και πρακτική όπως τεκμηριώνεται από τις επικρατούσες πολιτικές και πρακτικές οι οποίες αναφέρονταν σε χωρικές και τομεακές παρεμβάσεις. Έτσι, πολύ λίγο ήταν το ενδιαφέρον στην αγρο-αστική αλληλεπίδραση. Οι αγροτικές περιοχές θεωρούνταν ως πηγές τροφής και πρώτων υλών, ως δεξαμενή καθαρού νερού, αέρα και φθηνής εργασίας για τα αστικά κέντρα. Επιπρόσθετα, πολιτισμικά στοιχεία διατηρούνταν στις αγροτικές περιοχές ενώ στα αστικά κέντρα τα πολιτισμικά στοιχεία υιοθετούν έναν περισσότερο κοσμοπολίτικο χαρακτήρα. Από την άλλη μεριά, οι αστικές περιοχές θεωρούνταν και αντιμετωπίζονταν ως οι αγορές των αγροτικών προϊόντων και εισροών και ως τόποι όπου προσφέρονται εξειδικευμένες υπηρεσίες και ένα μεγάλο φάσμα ευκαιριών απασχόλησης. Τέλος, πληροφόρηση, νεωτερισμοί και νέα τεχνολογία ήταν διαθέσιμα στις αγροτικές περιοχές μόνο από τα αστικά κέντρα.

            Σήμερα, οι αγροτικές και αστικές περιοχές δεν μπορούν να μελετηθούν ή να αντιμετωπιστούν στην αναπτυξιακή πρακτική σε απομόνωση. Απεναντίας, αντιμετωπίζονται ως περιοχές οι οποίες αλληλεπιδρούν και έχουν αναπτύξει ποικίλους δεσμούς. Άνθρωποι, τροφές/εμπορεύματα, εισοδήματα/κεφάλαια, πληροφόρη­ση, ρύποι και απορρίμματα και κοινωνικές αλληλεπιδράσεις παίζουν έναν σπουδαίο ρόλο στο μετασχηματισμό του αγροτικού και αστικού χώρου σε όλες τις χώρες.

Οι αλληλεπιδράσεις μεταξύ αστικών και αγροτικών περιοχών αναγνωρίζονται όλο και περισσότερο ως θεμελιακοί παράγοντες στη διαδικασία της κοινωνικής, οικονομικής, μορφωτικής και περιβαλλοντικής αλλαγής. Επιπρόσθετα, υπάρχει μια αυξανόμενη αγρο-αστική αλληλεπίδραση, ιδιαίτερα στην περιαστική επαφή όπου έχουμε ένα μωσαϊκό από γεωργικά και αστικά οικοσυστήματα, μια αυξημένη ετερογένεια τόσο οικονομικά όσο και κοινωνικά, γρήγορες αλλαγές και διαφορετικά και συγκρουόμενα συμφέροντα, πρακτικές και αντιλήψεις. Οι παρούσες αυξημένες αλληλεπιδράσεις μεταξύ αγροτικών και αστικών περιοχών είναι αποτέλεσμα των βελτιωμένων υποδομών, αυξημένων μετακινήσεων ανθρώπων (κοινωνικά δίκτυα, συγγενικοί και οικογενειακοί δεσμοί), αυξημένης πρόσβα­σης των ανθρώπων στην πληροφόρηση, αυξημένης συμμετοχής στις πολιτικές διαδικα­σίες, αυξημένης πρόσβασης στις αγορές και τελικά αυξημένες ροές υγρών και στερεών αποβλήτων.  

2. Οι Νέες Προσεγγίσεις

            Στο τέλος του 20^ου αιώνα, το αναπτυξιακό παράδειγμα των «αγρο-αστικών δεσμών» συγκέντρωσε το ενδιαφέρον των ερευνη­τών και των σχεδιαστών μέτρων πολιτικής. Οι μικρές πόλεις θεωρούνταν τώρα ότι έπαιζαν ένα πολύ σημαντικό ρόλο στη διασύνδεση των αγροτικών περιοχών με τις εγχώριες και διεθνείς αγορές. Επιπρόσθετα, οι μικρές πόλεις προσέφεραν στους ανέργους των αγροτικών περιοχών νέες θέσεις εργασίας και συνεπώς δημιουργούσαν μια πιο εκτεταμένη και διευρυμένη οικονομία. Η έμφαση δίδεται τώρα σε στρατηγικές ανάπτυξης που βασίζονται στην αγορά. Οι τοπικές αρχές, κάτω από το νέο αναπτυξιακό υπόδειγμα αναλαμβάνουν νέους ρόλους. Όχι μόνο ως δημιουργοί των υποδομών και των υπηρεσιών, αλλά επίσης ως υποστηρικτές της οικονομικής ανάπτυξης και της καταπολέμησης της φτώχειας.

Η υπερβολική έμφαση στις αγορές είναι η κύρια αδυναμία και αυτού του αναπτυξιακού υποδείγματος. Οι αγορές είναι τέλειες στην οικονομική θεωρία, αλλά ατελείς στην καθημερινή πρακτική. Πρέπει να τις μεταχειριζόμαστε και να τις εξετάζουμε ως κοινωνικούς θεσμούς στους οποίους μερικοί συμμετέχοντες έχουν περισσότερη δύναμη και πληροφόρηση για τον έλεγχό τους και προς όφελός τους, αποκλείοντας άλλους αδύναμους συμμετέχοντες.  

            Η δική μας άποψή για τον χωρικό και τομεακό σχεδιασμό μπορεί να ονομαστεί «αειφορική τοπική ανάπτυξη» μια και αναζητά τη μακροχρόνια επιβίωση των αγροτικών περιοχών και ταυτόχρονα την αειφορικότητα των πρακτικών (Daoutopoulos, et al, 2001; Δαουτόπουλος και άλλοι, 2005). Η αειφορία πρέπει να καταστεί ο τελικός σκοπός κάθε παρέμβασης στις αγροτικές και αστικές περιοχές. Επί του παρόντος, οι αγροτικές περιοχές αντιμετωπίζουν νέα προβλήματα καθώς τα αγροτικά εισοδήματα μειώνονται από τον ανταγωνισμό και την εκτόπιση την οποία υφίστανται από παρόμοια προϊόντα των αναπτυσσόμενων χωρών. Επιπρόσθετα, οι βιομηχανικές μονάδες μεταφέρονται σε χώρες με φθηνή εργατική δύναμη αφήνοντας πίσω τους μαζική ανεργία. Το μέλλον φαίνεται χλωμό για τους ανθρώπους της υπαίθρου οι οποίοι θα επιβιώσουν για λίγα ακόμη χρόνια με τις επιδοτήσεις τη αναθεωρημένης  ΚΑΠ. Το νέο καθήκον των ερευνητών και των σχεδιαστών μέτρων πολιτικής είναι να αντι­μετωπίσουν αυτά τα προβλήματα και να διαμορφώσουν ένα νέο αναπτυξιακό υπόδειγμα.

Η δική μας θέση με βάση την πολύχρονη εμπειρία από τη μελέτη του αγροτικού χώρου στηρίζεται σε μια σειρά από παράγοντες που αποδεικνύουν την ανάγκη να υιοθετήσουμε μια αειφόρο τοπική ανάπτυξη, όπως:

α) Δεν υπάρχει ομοιομορφία στα χαρακτηριστικά και στις σχέσεις μεταξύ μικρών πόλεων και των περιοχών που τις περιβάλλουν. Συνεπώς, δεν χρειαζόμαστε γενικές πολιτικές αλλά πολιτικές οι οποίες πρέπει να λάβουν υπόψη τους όλο το φάσμα των ιδιαιτεροτήτων που υπάρχουν,

β) Οι αγορές δεν είναι τέλειοι θεσμοί για την κατανομή πόρων και τιμών. Είναι μάλλον κοινωνικοί θεσμοί στους οποίους μερικοί συμμετέχοντες έχουν καλύτερη πρόσβαση σε πληροφορίες ή σε άλλα κρίσιμα στοιχεία και συνεπώς έχουν ένα μεγάλο συγκριτικό πλεονέκτημα έναντι των άλλων συμμετεχόντων στην αγορά,

γ) Οι συγκεντρωτικές διαδικασίες λήψης αποφάσεων δεν λειτουργούν σε αυτό το πολύπλοκο και διαφοροποιημένο περιβάλλον. Αντίθετα, ο τοπικός πληθυσμός πρέπει να αναλάβει περισσότερα καθήκοντα για να αντιμετωπίσει αυτά τα θέματα με συμμετοχή στην τοπική διαδικασία λήψης των αποφάσεων. Η αρχή της επικου­ρικότητας (λήψη των αποφάσεων στο πλησιέστερο προς τον πολίτη επίπεδο) πρέπει να εφαρμοστεί,

δ) Επενδύσεις και αναζήτηση πόρων πρέπει να γίνονται στο τοπικό επίπεδο με στόχο να διασφαλιστεί η οικονομική αειφορία (Συνεταιριστικά Τραπεζικά Ιδρύματα),

ε) Υπάρχει μεγάλη ανάγκη για την αύξηση και διασφάλιση της ασφάλειας των τροφίμων,

στ) Η εξειδίκευση της παραγωγής, οι μονοκαλλιέργειες και η έλλειψη μεταποίησης συρρικνώνουν τα αγροτικά εισοδήματα και καθιστούν τις αγροτικές περιοχές ιδιαίτερα ευάλωτες,

ζ) Πρέπει να διασφαλιστεί η περιβαλλοντική αειφορία κάθε δράσης, πρακτικής ή αναπτυξιακής διαδικασίας ώστε να επιτευχθεί η αειφορία.  

Η αειφόρος τοπική ανάπτυξη που πρέπει να αποτελέσει το νέο μας αναπτυξιακό υπόδειγμα, χρειάζεται μια νέα μονάδα παρέμβασης, αυτήν της λεκάνης απορροής. Οι διοικητικές περιοχές, όπως έχουν οριστεί, συχνά διαμοιράζουν τις περιοχές παρέμβασης ανάμεσα σε διαφορετικές λεκάνες απορροής καθιστώντας το συντονισμό του σχεδιασμού μια πολύ δύσκολη διαδικασία. Για παράδειγμα, εάν μια περιοχή στα χαμηλά αντιμετωπίζει προβλήματα πλημμύρων, οι παρεμβάσεις που χρειά­ζονται για τη διόρθωση της κατάστασης πρέπει να γίνουν στα ορεινά, στα ανάντη της περιοχής. Εάν αυτή η περιοχή βρίσκεται σε άλλη διοικητική διαίρεση, ο σχεδιασμός της αναγκαίας παρέμβασης γίνεται πάρα πολύ δύσκολος. Δυστυχώς, η πρόσφατη διοικητική μεταρρύθμιση της Τοπικής Αυτοδιοίκησης δεν έλαβε υπόψη της αυτήν την αρχή.

Η διαδικασία λήψης αποφάσεων απαιτεί ένα αποκεντρωμένο και συμμετοχικό σύστημα, μια και οι περιβαλλοντικές και αναπτυξιακές δράσεις απαιτούν την κοινωνική αποδοχή για μια αποτελεσματική υλοποίηση των δράσεων.

Οι αγροτικές οικονομίες στις ανεπτυγμένες χώρες βρίσκονται σε μια αυξανόμενη ευάλωτη θέση καθώς παράγουν προϊόντα χωρίς προστιθέμενη αξία, συνήθως ευπαθή και δεν έχουν την εμπορική δύναμη να υπαγορεύσουν τις τιμές. Ως αποτέλεσμα, τα αγροτικά εισοδήματα μειώνονται, μεγάλο μέρος τους μεταφέρεται στα αστικά κέντρα μέσα από το μηχανισμό των τιμών και οι τοπικές οικονομίες περνούν από μια σοβαρή κρίση.

Η κρίση αυτή αναμένεται να ενταθεί τα επόμενα χρόνια εξαιτίας της παγκοσμιοποίησης. Ας σημειωθεί ότι στον Ευρωπαϊκό κοινοτικό χώρο το 80% της γεωγραφικής έκτασης χαρακτηρίζεται ως αγροτική ή ημιαστική και σε αυτήν διαβιώνει το 40% του ευρωπαϊκού πληθυσμού, αλλά παράγεται μόνο το 30% του Ακαθάριστου Εθνικού Προϊόντος. Αυτός ο χώρος που είναι συχνά στη ρητορική του ενδιαφέροντος των πολιτικών και των τεχνοκρατών πρέπει σύντομα να αποτελέσει αντικείμενο ουσιαστικών παρεμβάσεων για τη διασφάλιση της ταυτότητας και των πλούσιων πολιτισμικών στοιχείων που διασώζει.

Κάτω από το πρότυπο της αειφόρου τοπικής ανάπτυξης, η γεωργία με την ευρύτερη έννοιά της πρέπει σταδιακά να μετασχηματιστεί σε περισσότερο αειφορικές μορφές:

·         Μειώνοντας τις μονοκαλλιέργειες, οι οποίες είναι ευάλωτες τόσο οικονομικά όσο και περιβαλλοντικά,

·         Υιοθετώντας την Ολοκληρωμένη Διαχείριση Εντόμων και Παρασίτων για μείωση των χημικών στα τρόφιμα όπως απαιτούν οι καταναλωτές για ασφαλή και ποιοτικά προϊόντα,

·         Συνδυάζοντας αγροτική και ζωική παραγωγή στις γεωργικές εκμεταλλεύσεις για τη μείωση του κόστους και την αξιοποίηση των φυτικών και ζωικών υπολειμμάτων,

·         Κατευθύνοντας την παραγωγή για την κάλυψη τοπικών αναγκών και τη μείωση του ενεργειακού κόστους στις μεταφορές τροφίμων,

·         Μεταποιώντας την αγροτική παραγωγή στις αγροτικές και όχι στις αστικές περιοχές,

·         Μετατρέποντας την αγροτική οικονομία σε μια οικονομία σαρανταποδαρούσας που θα στηρίζεται σε ένα μεγάλο αριθμό κλάδων παραγωγής και δραστηριοτήτων,

·         Αυξάνοντας το ρόλο των αγροτικών συνεταιρισμών με την άμεση κατάργηση των αδρανών συνεταιρισμών που αποτελούν το 75% του συνόλου των συνεταιρισμών. Οι συνεταιρισμοί πρέπει να ανα­λάβουν διαδικασίες συσκευασίας, επεξεργασίας και μεταποίησης που θα βελτιώσουν την ποιότητα και τις μικρές γεωργικές επιχειρήσεις να συνεχίσουν τη λειτουργία τους και να κερδίσουν από την αύξηση της προστιθέμενης αξίας της παραγωγής.

Αναφορές:

Daoutopoulos, G., Pyrovetsi, M., and E. Petropoulou. (2001). “Greek Rural Society and Sustainable Development”. Κεφ. 6, Σελ. 151-73 in K. Eder and M. Kousis (eds) Environmental Politics in Southern Europe: Actors, Institutions and Discourses in a Europeanizing Society. Kluwer Academic Publications, Netherlands.

Δαουτόπουλος, Γ., Λ. Καζακόπουλος, και Μ. Κούση. (2005). Αγροτική Κοινωνιολογία. 3^η έκδοση. Θεσσαλονίκη: Εκδόσεις Ζυγός.  

Δαουτόπουλος, Γ. (2006). Κοινωνιολογία του Συνεργατισμού. Θεσσαλονίκη: Α έκδοση

-------------. (2009). Αγροτική Κοινωνιολογία και Συνεργατισμός. Θεσσαλονίκη: Εκδόσεις Ζυγός.

---

[1] Εισήγηση στο Πανελλήνιο Συνέδριο των Νέων Αγροτών, Νέα Κίος, 27 Ιουνίου 2010

ΕΦΕΤ και διατροφική ασφάλεια 

Του Γεωργίου Α. Δαουτοπούλου

daoutop@agro.auth.gr

Η συνεχιζόμενη κρίση γύρω από την ασφάλεια των τροφίμων, με αφορμή τη νοθεία στο σπορέλαιο, αποκάλυψε τις τραγικές ελλείψεις που υπάρχουν. Ένας φορέας που κλείνει μια δεκαετία, δεν έχει το αναγκαίο προσωπικό και εξοπλισμό, δε γνωρίζει ποιους πρέπει να ελέγξει (απουσία μητρώου επιχειρήσεων εισαγωγής, μεταποίησης, διακίνησης και εμπορίας τροφίμων) και ανταγωνίζεται άλλους φορείς με παρόμοια αποστολή. Όλα αυτά τα στοιχεία δε συνιστούν ένα ακόμα επιχείρημα για την επαναλαμβανόμενη αλλά μη υλοποιούμενη επανίδρυση του Κράτους;

Η διατροφική κρίση αποκάλυψε και μερικά άλλα βασικά θέματα που πρέπει να μας απασχολήσουν. Στην κρίση εμπλέκονται δύο μεγάλες εταιρείες και ο απλός μέσος πολίτης διερωτάται. Αυτές οι μεγάλες επιχειρήσεις και μάλιστα πολυεθνικού χαρακτήρα που έχουν εργαστήρια ελέγχου και εφαρμόζουν κανονισμούς ISO και HACCP, δε μπήκαν στον κόπο να αναλύσουν ένα τουλάχιστον δείγμα από τους χιλιάδες τόνους ηλιέλαιου που παρέλαβαν και μάλιστα από μια χώρα που δεν φημίζεται για την ασφάλεια και σχολαστικότητα στην τήρηση κανονισμών; Οι υπέρμαχοι της αγοράς κατά κόρον τονίζουν τις οικονομίες κλίμακας, την ποιότητα και την ανταγωνιστικότητα που έχουν οι μεγάλες επιχειρήσεις. Να λοιπόν που αποδεικνύονται επικίνδυνες σε τεράστια κλίμακα από μια μικρή επιχείρηση που λειτουργεί σε μια τοπική κοινωνία και ο ιδιοκτήτης και διαχειριστής της συνδέεται συχνά με αισθήματα φιλίας και γνωριμίας με τους πελάτες του. Μήπως πρέπει να πέσουν αυστηρά πρόστιμα που θα εισπραχθούν και δεν θα χαριστούν όταν μετά από κάποιο καιρό ξεχαστεί το περιστατικό;

Και μια και ο λόγος περί προστίμων, μήπως πρέπει να ξεκαθαρίσουμε ποιος πρέπει να είναι ο τελικός αποδέκτης αυτών των προστίμων. Μερικά παραδείγματα. Το ΥΠΕΧΩΔΕ πριν από μερικούς μήνες επέβαλε τεράστια πρόστιμα στη ΔΕΗ για ρύπανση της ευρύτερης περιοχής της Κοζάνης. Αυτά τα πρόστιμα δεν πρέπει να διατεθούν για έργα ενίσχυσης του πρασίνου στην πληγείσα περιοχή αντί να καταλήξουν στα ταμεία του Κράτους; Η Επιτροπή Ανταγωνισμού επέβαλλε ποινές σε σειρά γαλακτοβιομηχανιών για εναρμονισμένες τιμές (καρτέλ) στην αφορά του γάλακτος από τους κτηνοτρόφους. Οι τελευταίοι δυστυχείς που αγωνίζονται να επιβιώσουν σε μια μέγγενη αυξημένων τιμών ζωοτροφών και στάσιμων ή καθοδικών τιμών πώλησης, δεν θα έπρεπε να είναι οι δικαιούχοι του προστίμου;. Είναι γνωστές οι ποσότητες που παρέδωσαν. Επομένως είναι πολύ εύκολο να εκδοθούν οι σχετικές επιταγές στο όνομά τους. Και σε αυτήν την τελευταία περίπτωση τα διατροφικά πρόστιμα πρέπει να διατεθούν αποκλειστικά στη βελτίωση του εξοπλισμού και της στελέχωσης του ΕΦΕΤ μια και το υπερχρεωμένο Κράτος αδυνατεί να εξασφαλίσει τα απαραίτητα κονδύλια. Δεν είναι ντροπή να το πούμε. Έχουμε τη διάθεση, αλλά δεν έχουμε τα χρήματα για τον ΕΦΕΤ, την παιδεία, την υγεία και τόσες άλλες ανάγκες.

Αγγελιοφόρος 9/6/2008

Κιβωτός Ορθοδοξίας και Αειφορικής Γεωργίας 

Του Γεωργίου Α. Δαουτοπούλου, www.daoutop.gr

Μια πρόσκληση να παραβρεθώ, να ακούσω και να μιλήσω με έφερε τον Δεκέμβρη του 2011, στην Ιερά Μονή Μεταμορφώσεως του Σωτήρος στους Νικητές της Καβάλας. Η γυναικεία Μονή, κάτω από την εμπνευσμένη καθοδήγηση της γερόντισσας Ευδοκίας, μαζί με την προσευχή διδάσκει μια άλλη προσέγγιση στα θέματα της παραγωγής της τροφής που είναι άρρηκτα συνδεδεμένη με τις Χριστιανικές αντιλήψεις.

Αντί να ακολουθεί τις διδαχές της σύγχρονης γεωργίας που ανακαλύπτει συνεχώς εχθρούς και προσπαθεί να τους εξολοθρεύσει, θαρρείς και ο Δημιουργός έκανε λάθος στην επιλογή τους, προσπαθεί με ήπια μέσα και γνώση να δώσει την ευκαιρία στη φύση να μας προσφέρει πλούσιους καρπούς και μάλιστα υγιεινούς.

Εδώ και τρία χρόνια, η Ιερά Μονή αποτελεί σημείο αναφοράς για τη χρήση των Ενεργών Μικροοργανισμών (ΕΜ) που ανακάλυψε το 1982 στην Ιαπωνία ο συνάδελφός μου Καθηγητής της Λαχανοκομίας και Κηπουρικής, Τερούο Χίγκα. Οι μικροοργανισμοί αυτοί με πολλαπλές εφαρμογές στην Γεωργία, κτηνοτροφία, αλιεία, βιολογικούς καθαρισμούς, καθαριότητα σπιτιών και χώρων εργασίας, ιατρική, εξυγίανση υποβαθμισμένων οικοσυστημάτων, κ.ά. διακινούνται ανά τον κόσμο από μη κερδοσκοπικούς οργανισμούς και διατίθενται σε ένα χαμηλό κόστος για τους ενδιαφερόμενους.

Μάλιστα η δράση τους λειτουργεί προσθετικά. Ενώ στη χημική γεωργία η χρήση των χημικών προστατευτικών απαιτεί κάθε χρόνο όλο και μεγαλύτερες ποσότητες εφαρμογής, εδώ αντιθέτως έχουμε μείωση της ποσότητας και συχνότητας εφαρμογής με το πέρασμα του χρόνου. Οι ΕΜ αποκαθιστούν την υποβαθμισμένη γονιμότητα του εδάφους και δίνουν τη δυνατότητα στα φυτά να αποκτήσουν ένα πλούσιο ριζικό σύστημα.

Η Ιερά Μονή δεν περιορίζεται στη χρήση τους στις εγκαταστάσεις της Μονής (λαχανόκηπους, στάβλους, μελισσοκομείο, γενική καθαριότητα εγκαταστάσεων), αλλά διαθέτει το χώρο της για να ενημερώσει ενδιαφερόμενους παραγωγούς της περιοχής για τη χρήση τους. Αυτό δηλαδή που απεμπόλησαν εδώ και μερικές δεκαετίες να κάνουν οι Υπηρεσίες Εφαρμογών του Υπουργείου Αγροτικής Ανάπτυξης, το κάνει η Ιερά Μονή.

Για μια ακόμη φορά έμαθα περισσότερα από όσα δίδαξα. Μακαρίζω την απόφασή μου να παραιτηθώ από το Πανεπιστήμιο για να έχω την ευκαιρία να περιδιαβαίνω την Ελληνική ενδοχώρα εκεί όπου χτυπά η καρδιά της πραγματικής Ελλάδας.

Φεύγοντας αργά το βράδυ ένοιωσα την ανάγκη να παραφράσω τον εκκλησιαστικό υμνωδό: Κύριε Επίβλεψον εξ Ουρανού και είδε και προστάτευσε τα έργα των αδελφών της Ιεράς Μονής.

 Αγγελιοφόρος, 19/1/2011

Οι Αγροτικές Κινητοποιήσεις του 2013 

Γ. Α. Δαουτόπουλος, Καθηγητής Γεωπονίας ΑΠΘ, daoutop@otenet.gr

Οι φετινές κινητοποιήσεις των αγροτών μας εξέπληξαν. Δεν ξέρω αν θα συνεχίζονται και τη στιγμή που αυτές οι σκέψεις θα δουν το φως της δημοσιότητας. Σε μια περίοδο όπου η ανεργία ξεπέρασε το 30% και η φτώχεια έχει εξαπλωθεί σε πρωτόγνωρους ρυθμούς, δεν θα περιμέναμε αιτήματα και πρακτικές της περιόδου που θέλουμε να εξαλείψουμε, να αναβιώνουν και πάλι.

Πριν από λίγες ημέρες είχα μόλις ολοκληρώσει την ομιλία μου σε μια συνάντηση αγροτών σε μια γειτονική αγροτική κωμόπολη της Χαλκιδικής. Οι ερωτήσεις είχαν εξαντληθεί και είχα αρχίσει να αποσυνδέω τον ηλεκτρονικό εξοπλισμό της ομιλίας μου, όταν με πλησίασε ένας αγρότης. Καταγράφω τη στιχομυθία.

-Κύριε Καθηγητά εσείς δεν είστε συνάδελφος με τον Υπουργό;,

-Ναι, ήμουν πριν από 3 χρόνια.

-Εντάξει, αλλά θα τον ξέρετε καλά φαντάζομαι. Τι άνθρωπος είναι;

-Τον γνώριζα ως ένα εξαιρετικό συνάδελφο με πολύ καλό ερευνητικό, συγγραφικό και διδακτικό έργο αλλά δεν ήμουν στον κύκλο των στενών του φίλων ή συνεργατών. Γιατί με ρωτάτε;.

-Σας ρωτάω για να μου πείτε που μπορούμε να τον πατήσουμε!. Ποια είναι η αδυναμία του. Είμαι αγρότης συνδικαλιστής που συμμετέχει σε αυτές τις κινητοποιήσεις.

 Έμεινα άφωνος για λίγο, αλλά σύντομα συνήλθα.

-Αγαπητέ μου δεν ξέρω τι έχεις κατά νου, αλλά νομίζω πως στα 40 και πλέον χρόνια που παρακολουθώ τα αγροτικά θέματα με έρευνα και διδασκαλία, δεν υπήρξε καλύτερος Υπουργός Γεωργίας που να γνωρίζει τα προβλήματα και να αγωνίζεται για να τα επιλύσει. Βέβαια δεν εξαρτάται από έναν και μόνο άνθρωπο η επίλυση των προβλημάτων του αγροτικού χώρου και μάλιστα μετά από τη συσσώρευση τόσων προβλημάτων από λανθασμένους χειρισμούς και παγιωμένες αντιλήψεις και πρακτικές.

Διάβασα τα αιτήματα που έχετε διατυπώσει. Αναπαράγουν κυρίως αιτήματα του παρελθόντος. Ζητάτε ασπιρίνες για να γιατρέψετε τη μεγάλη αρρώστια που δημιουργεί όλα τα προβλήματα του αγροτικού χώρου. Φοβάμαι και πως δεν την γνωρίζετε. Το μεγάλο πρόβλημα του αγροτικού χώρου είναι το σύστημα εμπορίας των αγροτικών προϊόντων. Ο καθένας μικρός και αδύναμος παραγωγός διαπραγματεύεται από θέση πλήρους αδυναμίας τη διάθεση της παραγωγής του. Με εικονικά παραστατικά (για να πάρετε λίγη παραπάνω επιστροφή στον ΦΠΑ), με συντεχνίες φωρτοεκφορτωτών, με μεταχρονολογημένες και συχνά ακάλυπτες επιταγές και άλλα τεχνάσματα, οι τιμές καταλήγουν στον καταναλωτή πενταπλάσιες της τιμής που διαθέσατε την παραγωγή σας.

Το κύριο αίτημά σας έπρεπε να είναι η δημοπράτηση των αγροτικών προϊόντων και η δημιουργία αγορών παραγωγών και όχι μεταπρατών όπως είναι οι σημερινές λαϊκές αγορές όπου οι παραγωγοί αποτελούν το 10-15% των πωλητών. Ο Βέλγος συνάδελφός σας πουλάει την παραγωγή του σε συνεταιριστικά δημοπρατήρια και εισπράττει το αντίτιμο 10 ημέρες μετά την πώληση.

-Σοβαρά κ. Καθηγητά; Αυτά που λέτε τα ακούω για πρώτη φορά. Γιατί δεν μας τα λένε αυτά οι Γεωπόνοι;

-Θα μου επιτρέψεις να σταματήσω εδώ την κουβέντα γιατί ανοίγουμε ένα ακόμη μεγάλο θέμα.

Εφημερίδα Αγγελιοφόρος 12/3/2013