Δευτέρα 20 Απριλίου 2015

Διαχείριση Φυτικών Υλικών 

Γεωργίου Α. Δαουτοπούλου, Καθηγητή Γεωπονίας, www.daoutop.gr

Το πρόβλημα των απορριμμάτων στη χώρα μας οξύνεται παρά αμβλύνεται τις τελευταίες δεκαετίες, παρά τη μείωση που παρατηρείται στα παραγόμενα απορρίμματα ως αποτέλεσμα και αυτό της οικονομικής κρίσης. Το πρόβλημα των ημερών στην Τρίπολη, στο Άργος και σε άλλες πόλεις της Πελοποννήσου που πνίγονται κυριολεκτικά στα απορρίμματα αφού έχουν μεταβληθεί σε αστικές χωματερές (παγκόσμια πρωτοτυπία), είναι κατάληξη του σημερινού συστήματος διαχείρισης των απορριμμάτων. Τρία είναι, κατά τη γνώμη μας, τα βασικά αίτια.
1)      Η παντελής απουσία πολιτικής μείωσης των απορριμμάτων. Το μήνυμα που στέλνουν στον πολίτη οι Διοικούντες είναι: Κατανάλωσε, κατανάλωσε και μη σε νοιάζει τι θα γίνουν τα απορρίμματα που παράγεις. Εμείς θα φροντίσουμε να τα εξαφανίσουμε,
2)      Σωρεία λανθασμένων πολιτικών και πρακτικών ανακύκλωσης που εμπέδωσαν στον πολίτη την πεποίθηση της αναποτελεσματικότητας των σχετικών συστημάτων. Έτσι, κάθε νέα προσπάθεια, έχει να αντιμετωπίσει ένα πολύ αρνητικό κλίμα, και
3)      Η αδυναμία μας να εμπλέξουμε τον πολίτη στην επίλυση του προβλήματος φοβούμενοι ότι, αν του ζητήσουμε βοήθεια, θα είναι σαν να παραδεχόμαστε ότι δεν είμαστε ικανοί να του λύσουμε ένα από τα πιο σοβαρά προβλήματα που αντιμετωπίζει.

Μέσα σε αυτό το δυσμενές κλίμα, μερικοί Δήμοι τόλμησαν και τολμούν να καινοτομήσουν και να βγουν από το αδιέξοδο καλώντας τους δημότες του να ενημερωθούν από ειδικούς και να πάρουν μέρος στην οικιακή ανακύκλωση των φυτικών υλικών. Αξίζει να τους αναφέρουμε για να αποτελέσουν παράδειγμα προς μίμηση σε μια περίοδο που τα παραδείγματα προς αποφυγήν είναι τα κυρίαρχα. Οι Δήμοι Νεάπολης-Συκεών, Θέρμης, Σταυρούπολης, Τριανδρίας, Πανοράματος και Θερμαϊκού Θεσσαλονίκης, Θηβαίων, Κομοτηνής, Κοζάνης, Ρόδου, Κηφισιάς Αττικής, Σύρου, Κορυδαλλού, Λευκάδας, Αγίου Στεφάνου, Ερμιονίδας, Παλλήνης, Θήρας, Ιεράπετρας, Δροσιάς, Αγίου Στεφάνου Αττικής και πολλοί άλλοι.
Η ανακύκλωση των φυτικών υλικών παρουσιάζει μερικά πλεονεκτήματα που αξίζει να μνημονευτούν:
  •     Είναι το μεγαλύτερο κλάσμα στα οικιακά απορρίμματα με συμμετοχή 35-65%, ανάλογα με την εποχή και την περιοχή, όπως προέκυψε από ειδικές έρευνες, δικές μας και άλλων, στη χώρα μας (Συκιές, Κομοτηνή),
  •     Έχει πάρα πολύ χαμηλό κόστος υλοποίησης,
  •     Οι δαπάνες οικιακής ανακύκλωσης αποσβένονται σε διάστημα 5 μηνών από την εξοικονόμηση πόρων (μεταφορικά, εργατικά, τέλη χώρου απόθεσης)!. Αν γνωρίζετε άλλη πιο αποδοτική επένδυση σε αυτήν την οικονομική δυσπραγία που μας ζώνει ολούθε, να μου το πείτε παρακαλώ για να ανακαλέσω πάραυτα,
  •     Τα οφέλη της ανακύκλωσης παραμένουν στους πολίτες, σε αντίθεση με όλες τις άλλες μορφές ανακύκλωσης. Το παραγόμενο βιολογικό λίπασμα είναι το καλύτερο εδαφοβελτιωτικό που υπάρχει σήμερα,   
  •     Παροχή ικανοποίησης στους πολίτες ότι συμβάλλουν στην προστασία του περιβάλλοντος με έργα και όχι με λόγια.
Ας σημειωθεί ότι σε λίγο θα απαγορευτεί από την Ευρωπαϊκή Ένωση η ταφή φυτικών υλικών στους ΧΥΤΑ, κάτι βέβαια που έπρεπε να θεωρείται αυτονόητο και ως πράξη σωφροσύνης και απλής λογικής. Αποτελεί παραλογισμό να υποβάλλεται το κοινωνικό σύνολο σε τεράστιες δαπάνες για την κατασκευή ΧΥΤΑ και στη συνέχεια να θάβουμε σε αυτούς υλικά τα οποία η φύση ανακυκλώνει από μόνη της. Παρά τον αρχικό σχεδιασμό που μιλούσε για επάρκεια 33 ετών, ο ΧΥΤΑ Μαυροράχης στη Θεσσαλονίκη έχει διάρκεια ζωής μικρότερης των 5 ετών! Αναρωτιέμαι ποια είναι η προσδόκιμη επάρκεια του ΧΥΤΑ της ΔΙΑΔΥΜΑ η οποία έσπευσε να ανοίξει τον ΧΥΤΑ της για να δεχθεί τα απορρίμματα της Τρίπολης με τέλος 25 ευρώ ανά τόνο. Αναρωτιέμαι τι άλλο τρελό θα ακούσουμε σε αυτή τη χώρα.
Οι προσεκτικοί αναγνώστες της ΟΔΟΥ θα θυμούνται ότι ο υπογράφων είχε ασχοληθεί με το θέμα των απορριμμάτων και ιδιαίτερα της διαχείρισης των φυτικών υλικών (τεύχη 612, 648, 650, 651 και 712) και μάλιστα ήρθε σε πλήρη αντιπαράθεση με τη Διοίκηση της ΔΙΑΔΥΜΑ, η οποία διαλαλούσε την καύση των απορριμμάτων ως τη μόνη ενδεδειγμένη λύση.
Έκτοτε, με ευχαρίστηση διαπίστωσα ότι προμηθεύτηκε κάδους κομποστοποίησης φυτικών υλικών και τους μοίρασε σε ισάριθμους κατοίκους, αλλά με μια πρόχειρη οργάνωση που αποδείκνυε ότι δεν πίστευε σε αυτή τη διαχείριση και προφανώς το έκανε για να ρίξει, κατά τη γνωστή έκφραση, στάχτη στα μάτια επικριτών, όπως ο υπογράφων και πολλοί άλλοι από την Κοζάνη.
Με ευχαρίστηση διαπιστώνω ότι η νέα Διοίκηση της Περιφέρειας Δυτικής Μακεδονίας επανεξετάζει, και πολύ καλά κάνει, την υπάρχουσα δέσμευση πριν αυτή χαλκεύσει με την προγραμματική σύμβαση, δυσβάστακτα βάρη στους Δήμους και βέβαια σε όλους τους πολίτες της Περιφέρειάς μας. Αξιέπαινη είναι και η πρωτοβουλία του βουλευτή Καστοριάς του ΣΥΡΙΖΑ, του κ. Διαμαντόπουλου, για μια νέα επανεξέταση, έστω και στο πάρα πέντε, για να μην δεσμευτεί, όπως πολύ σωστά επισημαίνει, η Δυτική Μακεδονία για 30 ολόκληρα χρόνια με μια λεόντεια σύμβαση που θα ανεβάσει, κατά πληροφορίες μας, το κόστος διαχείρισης των απορριμμάτων στα 80 και πλέον ευρώ ανά τόνο τα οποία θα συνεχίσουν να πληρώνονται ακόμη και αν οι ποσότητες των προσκομιζομένων απορριμμάτων λιγοστέψουν, είτε λόγω λιτότητας, είτε λόγω ανακύκλωσης στην πηγή!.
Στο κορύφωμα της κρίσης, η νέα κυβέρνηση οφείλει να επανεξετάσει τον εθνικό σχεδιασμό διαχείρισης των απορριμμάτων. Οι προηγούμενες Κυβερνήσεις, ενδίδοντας σε πιέσεις μεγάλων συμφερόντων και παρά τις διακηρύξεις τους σε κάθε περίπτωση για πράσινη ανάπτυξη (μάλλον εννοούσαν πράσινα άλογα), υιοθέτησαν λύσεις διαχείρισης που οδηγούν σε σπατάλη πολύτιμων πόρων, επιβάρυνση των πολιτών με δυσβάστακτα τέλη καθαριότητας και σοβαρή υποβάθμιση του περιβάλλοντος. Μπροστά στις νέες αντιδράσεις που θα προκαλέσει η σχεδιαζόμενη και υλοποιούμενη αδιέξοδη διαχείριση, τα προ μερικών ετών σοβαρά γεγονότα της Κερατέας θα ωχριούν.
Πριν από λίγες ημέρες, μια πολύ ενδιαφέρουσα ημερίδα που διοργάνωσε το Κέντρο Επιχειρηματικής και Πολιτιστικής Ανάπτυξης (ΚΕΠΑ) του Συνδέσμου Βιομηχανιών Βορείου Ελλάδος στο Πανεπιστήμιο Μακεδονίας, ήρθε να επιβεβαιώσει με τις ενδιαφέρουσες και τεκμηριωμένες εισηγήσεις Ελλήνων και Ξένων ερευνητών την αδιέξοδη πορεία που ακολουθήσαμε και δυστυχώς ακολουθούμε. Αντί για τη διαλογή στην πηγή, υιοθετούμε την ανάμειξη στην πηγή και την προσπάθεια διαχωρισμού στη συνέχεια με κοστοβόρες και αδιέξοδες διαδικασίες που δεν ανακτούν παρά ελάχιστα υλικά χαμηλής ποιότητας και τελικά θάβουν το σύνολο σχεδόν των απορριμμάτων!. Η πολυδιαφημισμένη καύση τους δεν θα λύσει το πρόβλημα. Μέχρι το 2020 έχουμε υποχρέωση να μειώσουμε το 50% των αστικών στερεών απορριμμάτων ενώ από το 2009 έπρεπε να μειώσουμε κατά 50% τα οργανικά απορρίμματα που κατέληγαν στους ΧΥΤΑ. Σύντομα πρόστιμα της τάξης των 35 ευρώ ανά τόνο βιοαποικοδομήσιμων που θα θάβονται αντί να ανακυκλώνονται θα μετακυληστεί στα δημοτικά τέλη των αντίστοιχων Δήμων. Η πρωτοβουλία της Ένωσης Κονσερβοποιών Βορείου Ελλάδος που μετατρέπει τα φυτικά υπολείμματα των μελών της σε πολύτιμη οργανική ουσία, αποτελεί ένα φωτεινό παράδειγμα πρωτοβουλίας που πρέπει πολύ σύντομα να βρει μιμητές.
Σε αυτή τη χώρα της διαπλοκής και της αδιαφάνειας, οι ανεξάρτητες φωνές παραμερίζονται για να ακουστούν οι αργυρώνητοι συνάδελφοι. Ως πανεπιστημιακός δάσκαλος, απαλλαγμένος από ιδιοτέλειες, νοιώθω την ανάγκη να απευθύνω για μια ακόμη φορά έκκληση προς τη νέα πολιτική ηγεσία και τη Δημόσια Διοίκηση (είδος εν ανεπαρκεία), να υιοθετήσουν λύσεις φιλικές προς το περιβάλλον, χαμηλού κόστους και με έντονο το στοιχείο της αειφορικότητας.
Όλοι όσοι παράγουν τρόφιμα, είτε επαγγελματικά είτε ερασιτεχνικά, γνωρίζουν τη μεγάλη σημασία της οργανικής ουσίας στην ποιοτική και ποσοτική βελτίωση της παραγωγής. Τα Ελληνικά εδάφη, από μια σειρά κακών χειρισμών, άγνοιας και αδυναμίας της πολιτείας να εφαρμόσει τις ανάλογες πολιτικές, για τις οποίες μάλιστα δεσμεύτηκε στα Κοινοτικά Όργανα, είναι πάρα πολύ φτωχά σε οργανική ουσία. Αυτήν την πολύτιμη οργανική ουσία αντί να την ανακτήσουμε από τα οικιακά, δημοτικά και βιομηχανικά απορρίμματα, θα την οδηγήσουμε στην πυρά αφού την αναμείξουμε με Κύριος είδε τοξικά και βαρέα μέταλλα, αγνώστου συνθέσεως και ποσότητας.
Όλα αυτά τα φυτικά υλικά είναι πολύτιμα εδαφοβελτιωτικά που μπορούν αν ανακτηθούν, να αξιοποιηθούν με τεχνολογία γνωστή και μη δαπανηρή σε αρχική επένδυση και λειτουργικό κόστος. Να σημειωθεί ότι ένα φτυάρι οργανικής ουσίας που παράγεται από τη ζύμωση των φυτικών υλικών ισοδυναμεί με 40 φτυάρια της γνωστής κοπριάς των ζώων που όλο και σπανίζει και υποβαθμίζεται από την ανεξέλεγκτη χρήση αντιβιοτικών στις εντατικές εκτροφές.
 Το έδαφος είναι μια μεγάλη αποθήκη οργανικών υλικών. Υπολογίζεται ότι το έδαφος που διαχειρίζεται με ορθολογισμό, περιέχει περισσότερο άνθρακα από αυτόν που υπάρχει στην ατμόσφαιρα και δεσμεύεται από τη φυτική βλάστηση. Υπολογίζεται ότι στα εδάφη έχουν αποθηκευθεί από 1.100 μέχρι 1.600 τρισεκατομμύρια τόνοι διοξειδίου του άνθρακα, που είναι η διπλάσια ποσότητα από αυτήν που έχει αποθηκευτεί στη βλάστηση του πλανήτη (560 τρις) ή στην ατμόσφαιρα της γης (750 τρις).
Ο άνθρακας αυτός τρέφει τα δισεκατομμύρια των μικροοργανισμών που φιλοξενεί το έδαφος και μέσα από τις διαδικασίες της ανταλλαγής, εξασφαλίζει τη μεταφορά των θρεπτικών στοιχείων στα φυτά, αδαπάνως για τον άνθρωπο. Στην εποχή των κλιματικών αλλαγών και της προσπάθειας να περιορίσουμε τις εκλυόμενες ποσότητες διοξειδίου του άνθρακα, έχουμε τη δυνατότητα με πολύ χαμηλό κόστος να περιορίσουμε αυτές τις εκπομπές, να βελτιώσουμε τη γονιμότητα των εδαφών και να αυξήσουμε το απόθεμα του εδάφους σε άνθρακα, θέτοντας σε κίνηση τις βιολογικές ανταλλαγές της μικροπανίδας και μικροχλωρίδας.
Αυτές είναι ουσιαστικές πολιτικές πράσινης ανάπτυξης. Οι άλλες, όπως η σχεδιαζόμενη καύση είναι, όπως θα την έλεγε η αγράμματη και συγχωρεμένη Μικρασιάτισα γιαγιά μου, «γιαλαντζί».
Για όσους κρίνουν ότι ο γράφων θεωρητικολογεί και ότι αυτά δεν γίνονται στην πράξη, θέτει τον εαυτό του, για μια ακόμη και τελευταία φορά στη διάθεση των αρχών του Νομού, αν έχουν διάθεση να ακούσουν και εφαρμόσουν μια επιστημονική άποψη με χαρακτηριστικά αειφορίας που μιμείται τη φύση η οποία ως γνωστόν δεν παράγει απορρίμματα. Αλλοίμονο μας αν παρήγαγε. Σήμερα δεν θα ζούσαμε.


Τετάρτη 1 Απριλίου 2015

Εφαρμογές  των  Ενεργών  Μικροοργανισμών στη Γεωργία της Ελλάδος 

Του Γεωργίου Α. Δαουτοπούλου, Καθηγητή Γεωπονίας ΑΠΘ

Συχνά με ρωτάνε ή με γράφουν αναγνώστες των βιβλίων μου και της ιστοσελίδας. Το ίδιο ερώτημα μου θέτουν κάθε φορά που κάνω αναφορά στους EM στις διαλέξεις που δίνω ανά τη χώρα. Πόσο διαδεδομένη είναι η χρήση των Ενεργών Μικροοργανισμών στη χώρα μας;.
Ειλικρινά δεν το γνωρίζω γιατί δεν υπάρχουν στατιστικά στοιχεία. Ούτε και οι δύο εταιρείες που τα εισάγουν δημοσιεύουν παρόμοια στοιχεία. Αυτό που μπορώ να πω με βεβαιότητα είναι ότι η εφαρμογή τους υπολείπεται σε μεγάλο βαθμό από τις δυνατότητες που έχουν. Επομένως προκύπτει ένα άλλο ερώτημα. Γιατί καθυστερεί η εφαρμογή τους στην Ελλάδα.;
Οι λόγοι είναι τρεις κατά τη γνώμη μου. Πρώτον το γεγονός ότι η βιολογική γεωργία δεν έχει προχωρήσει στο βαθμό που έχει διαδοθεί σε άλλες χώρες και μάλιστα με πιο αντίξοες συνθήκες (π.χ. η Αυστρία όπου το 17,4% των εκτάσεών της καλλιεργούνται βιολογικά έναντι 3,84% της χώρα μας).
Δεύτερον, στο γεγονός ότι οι Έλληνες παραγωγοί «δεν ψάχνονται» κατά το κοινώς λεγόμενο. Δεν αναζητούν την πληροφόρηση ενεργητικά, αλλά παθητικά. Περιμένουν η πληροφόρηση να φθάσει σε αυτούς.
Τρίτον, και οι δύο εταιρείες δεν διαθέτουν όχι μόνο καλά εκπαιδευμένο Γεωτεχνικό προσωπικό, αλλά ούτε έναν επιστήμονα για να δώσει πληροφορίες και οδηγίες, αλλά και για να κάνει πειράματα στη χώρα μας με διάφορες καλλιέργειες ώστε να έχουμε μετρήσιμα αποτελέσματα και επί Ελληνικού εδάφους.
Ο συντάκτης του παρόντος άρθρου δε δύναται, όπως αντιλαμβάνεστε, παρόλο που έχει γράψει και το μόνο επιστημονικό βιβλίο που υπάρχει στη χώρα μας για τους Ενεργούς Μικροοργανισμούς, να υποκαταστήσει το ρόλο και τις υποχρεώσεις των εδώ αντιπροσωπειών. Ούτε βέβαια εκτίμησαν την έκδοση του βιβλίου που έγινε με δική μου πρωτοβουλία και χρηματοδότηση.
Οι Ενεργοί Μικροοργανισμοί εισάγονται στη χώρα μας από δύο εταιρείες και χώρες, όπου και παρασκευάζονται. Από την Αυστρία, από την εταιρεία Multikraft (στην Ελλάδα www.naturam.gr με έδρα τα Φιλιατρά Μεσσηνίας) και από τη Γερμανία (Emico) (στην Ελλάδα www.emhellas.gr με έδρα στην Αθήνα) με δύο ξεχωριστές αντιπροσωπείες.
Η εταιρεία Multikraft ήταν η πρώτη εταιρεία που ξεκίνησε την παρασκευή και διακίνηση των Ενεργών Μικροοργανισμών στην Ευρώπη. Πριν από μερικά χρόνια ήρθε σε δικαστική διαμάχη με τον κ. Χίγκα και έκτοτε διακινεί τα προϊόντα της με την επωνυμία στα Ελληνικά ως Αποτελεσματικοί ή Ενεργοί Μικροοργανισμοί (στα Αγγλικά Effective Microorganisms) ενώ αυτά του κ. Χίγκα έχουν στα Ελληνικά την ονομασία Ενεργοί Μικροοργανισμοί 1 ή σε συντομογραφία ΕΜ-1.
Η εταιρεία Multikraft  διαθέτει στην Ελλάδα μια πολύ μεγαλύτερη γκάμα προϊόντων από αυτήν της EMICO και παράλληλα διαθέτει και αξιόλογο και πολύ χρήσιμο εξοπλισμό παρασκευής και εφαρμογής των Ενεργοποιημένων Μικροοργανισμών.
Δεν υπάρχουν συγκριτικά στοιχεία αξιολόγησης των ΕΜ των δύο αυτών εταιρειών. Μέχρι τότε πρέπει να θεωρούνται και οι δύο πηγές των ΕΜ εξίσου αποτελεσματικές.
Επαφίεται σε εσάς να κάνετε τη δοκιμή, να αξιολογήσετε το κόστος και τη γκάμα των προσφερόμενων προϊόντων και να υιοθετήσετε τους ΕΜ της μιας ή της άλλης εταιρείας. Όταν ολοκληρωθεί η δική μας αξιολόγηση που αυτοχρηματοδοτείται, θα σας γνωρίσουμε τα αποτελέσματα.