Τετάρτη 12 Αυγούστου 2015


Διαλέγοντας ένα καλό χωράφι 
Του Γεωργίου Α. Δαουτοπούλου, Καθηγητή Γεωπονίας ΑΠΘ

Το ερώτημα μου το έθεσε ένας επισκέπτης του ιστότοπού μου από την Άρτα, στην πρώτη τηλεφωνική επαφή που είχαμε. Ομολογώ πως αιφνιδιάστηκα στην αρχή, αλλά του έδωσα μια πρώτη απάντηση. Αργότερα, καθώς το σκέφθηκα, διαπίστωσα πως το ερώτημα έχει ενδιαφέρον και κάθισα να το μελετήσω και να δώσω μια γραπτή απάντηση, μια και θα είναι ερώτημα και άλλων φίλων που τώρα με την κρίση, μια και ζούνε κοντά σε αγροτικές περιοχές, σκέφτονται να επενδύσουν στη γεωργία.
Οι αναγνώστες των κειμένων μου θα γνωρίζουν πως είμαι ένθερμος υποστηριχτής των επενδύσεων στη γεωργία και όχι στις οικοδομές. Τα κτίρια θέλουν συντήρηση, φθείρονται ακόμη και όταν είναι άδεια ενώ η γεωργική γη είναι ουσιαστικά άφθαρτη αν τυγχάνει καλής φροντίδας και σε μια κρίση μπορεί να εξασφαλίσει την επιβίωση της οικογένειάς σου.
Στο θέμα μας λοιπόν. Ένας εδαφολόγος θα σας έλεγε ότι καλή είναι η γόνιμη γη και θα σας πρότεινε να δώσετε ένα αντιπροσωπευτικό δείγμα εδάφους σε ένα εδαφολογικό εργαστήριο παραγγέλλοντας μια πλήρη εδαφολογική ανάλυση και ιδιαίτερα τον υπολογισμό της ολικής εναλλακτικής ικανότητας του εδάφους που με έναν αριθμό θα χαρακτήριζε το χωράφι σας, σύμφωνα με τον παρακάτω πίνακα:

Πίνακας 1. Κατάταξη των εδαφών ανάλογα με την Ολική Εναλλακτική Ικανότητα (CEC) σε meq/100 g εδάφους

Χαρακτηρισμός γονιμότητας
CEC (meq/100g)
Πολύ υψηλή
Ø  30
Υψηλή
25-29
Μέτρια
18-24
Μέση
13-17
Χαμηλή
8-13
Πολύ χαμηλή
< 8

Με ένα νούμερο λοιπόν Ολικής Εναλλακτικής Ικανότητας πάνω από 25 έχετε ένα πολύ καλό χωράφι. Πριν φθάσουμε όμως σε αυτό το σημείο είναι πολλά άλλα τα στοιχεία που πρέπει να λάβει ένας υποψήφιος αγοραστής, όπως: (θα αναφέρουμε τα θετικά στοιχεία και σε όσες περιπτώσεις αυτά υπάρχουν στο υποψήφιο χωράφι αυτό είναι ένα συν, αν απουσιάζουν είναι ένα πλην. Όσο πιο πολλά είναι τα συν τόσο πιο καλό είναι το χωράφι, αν και τα στοιχεία δεν έχουν όλα την ίδια βαρύτητα). Δεν είναι στα θετικά, όπως έγραψα σε άλλο μου άρθρο, οι αναφορές των πωλητών γεωργικής γης για αγροτεμάχιο άρτιο και οικοδομήσιμο ούτε και αυτές που διαλαλούν θέα ή αμεσότητα με εθνική ή επαρχιακή οδό!.
·        Να είναι ποτιστικό ή να μπορεί να γίνει με μικρή σχετικά δαπάνη και με δυνατότητα εφαρμογής σύγχρονων συστημάτων άρδευσης,
·        Η παροχή ηλεκτρικού ρεύματος είναι θετικό στοιχείο,
·        Να μην είναι αμμούδα αλλά ούτε και πολύ βαρύ. Τα αμμοπηλώδη εδάφη είναι τα καλύτερα,
·        Να μην έχει μεγάλες πέτρες στην επιφάνειά του ή να μπορούν να απομακρυνθούν με μερικά μεροκάματα,
·        Το σχήμα του να είναι ορθογώνιο με μικρές διαφορές ανάμεσα στις 2 διαστάσεις,
·        Να γειτνιάζει με φυσικές περιοχές όπου υπάρχει άγρια βλάστηση,
·        Να βρίσκεται ανάμεσα σε χωράφια όπου δεν υπάρχουν μονοκαλλιέργειες,
·        Να έχει μια ελαφριά κλίση (2-3%) για να στραγγίζουν τα νερά της βροχής,
·        Η κλίση του να συμπίπτει με τη διεύθυνση Βορράς Νότος γιατί σε αυτήν τη διεύθυνση γίνονται οι φυτεύσεις των δένδρων,
·        Να μην έχει αγριάδα στην αυτοφυή βλάστηση,
·        Να μην βρίσκεται σε μια λακκούβα με λόφους γύρω-γύρω όπου το χειμώνα μαζεύονται κρύες αέριες μάζες που προκαλούν παγετούς,
·        Η υπόγεια στάθμη του νερού να μην ανεβαίνει παραπάνω από τα 2 μέτρα από την επιφάνεια του εδάφους,
·        Να έχει ικανοποιητικό βάθος πριν αρχίσει το αδιαπέραστο στρώμα από το μητρικό πέτρωμα,
·        Πάρτε ένα ιστορικό με τις καλλιέργειες που είχε τα τελευταία 5-10 χρόνια, Αν ήταν ακαλλιέργητο ακόμα καλύτερα.
Μετά από όλα αυτά (αν αξιολογούνται θετικά) πάρτε ένα δείγμα και δώστε το σε ένα εδαφολογικό εργαστήριο για μια πλήρη εδαφολογική ανάλυση που πρέπει να την αξιολογήσει ένας έμπειρος Γεωπόνος σε συνδυασμό με τη χρήση που το προορίζετε.



Δευτέρα 10 Αυγούστου 2015


Οι κατά κύριο επάγγελμα αγρότες 
Του Γεωργίου Α. Δαουτοπούλου, Καθηγητή Γεωπονίας ΑΠΘ, www.daoutop.gr

Η ξαφνική επίσκεψη του Πρωθυπουργού στο Υπουργείο Αγροτικής Ανάπτυξης ή όπως αλλιώς λέγεται, έφερε στην επικαιρότητα ένα από τα βασανιστικά ερωτήματα που απασχολούν, δεκαετίες τώρα, τους ερευνητές της Ελληνικής Υπαίθρου, ανάμεσά τους και ένας από τους Γενικούς Γραμματείς του Υπουργείου. Με αφορμή την επερχόμενη βαριά φορολογία, έσπευσε να αμβλύνει τις συνέπειές της, εξαγγέλλοντας διαφοροποίησή της, τόσο ως προς τον συντελεστή όσο και ως προς την προκαταβολή, ανάμεσα σε αυτούς που έχουν κύρια δραστηριότητα στη γεωργία σε σχέση με αυτούς που έχουν μερική.
Πρώτη διευκρίνιση. Ο διαχωρισμός θα αναφέρεται στο πρόσωπο του αρχηγού της γεωργικής εκμετάλλευσης ή στην οικογένεια;. Υπάρχει περίπτωση ο αρχηγός να απασχολείται αποκλειστικά στη γεωργία ενώ η σύζυγος να έχει μια άλλη μη γεωργική δραστηριότητα. Αυτή τι είναι; Αποκλειστικής ή μερικής απασχόλησης, δεδομένου ότι θα υποβάλλουν κοινή φορολογική δήλωση.
Άλλο πρόβλημα. Η γεωργική εκμετάλλευση συχνά τεμαχίζεται στα χαρτιά δηλώνοντας μερικά χωράφια και στο όνομα της συζύγου ή και κάποιου ενήλικου μέλους της οικογένειας για να έχουν και αυτοί ασφαλιστική κάλυψη στον ΟΓΑ. Έτσι, η μια γεωργική εκμετάλλευση εμφανίζεται τεμαχισμένη σε 2 ή και περισσότερες γεωργικές εκμεταλλεύσεις. Καμιά από αυτές όμως δεν είναι συχνά σε θέση να στηρίξει αποκλειστική ενασχόληση με τη γεωργία.
Να δούμε και το θέμα της προκαταβολής φόρου. Για ποιο γεωργικό εισόδημα; Μια θεομηνία μπορεί να το αφανίσει. Το ίδιο και η εκμεταλλευτική σχέση των αγροτών από το ασύδοτο εμπόριο των αγροτικών προϊόντων, ιδιαίτερα αν είναι παραγωγοί φθαρτών γεωργικών προϊόντων. Το ίδιο και οι πωλήσεις στα ανοιχτά ή με μεταχρονολογημένες επιταγές που όχι σπάνια σκάζουν ως κανόνια. Και πόσα είναι τα ποσά που αναμένεται να συγκεντρώσει το Υπουργείο Οικονομικών από αυτήν την προκαταβολή;.  Στα δεκάδες δισεκατομμύρια του δανεισμού, τα μερικά εκατομμύρια της προκαταβολής του φόρου θα ελαφρύνουν τα χρέη;
Δεν είμαι νομικός αλλά πιστεύω ότι οι πρώτες προσφυγές που θα εκδικαστούν θα κρίνουν ως αντισυνταγματική τη διαφορετική φορολόγηση δύο ταυτόσιμων δραστηριοτήτων που η μόνη τους διαφορά έχει να κάνει με την ποσοστιαία συμμετοχή τους στο εισόδημα. Από την άλλη πλευρά, ο κ. Υπουργός πρέπει να γνωρίζει ότι οι εκμεταλλεύσεις με μερική απασχόληση στη γεωργία είναι οι περισσότερες και οι μόνες ικανές να επιβιώσουν στα επόμενα χρόνια. Ουσιαστικά, η εξωγεωργική απασχόληση στηρίζει και επιδοτεί την αγροτική δραστηριότητα και εξασφαλίζει την παραμονή μερικών ανθρώπων στην Ελληνική ύπαιθρο. Η πολυδραστηριότητα είναι το κλειδί της γεωργικής ανάπτυξης και μελλοντικής  ευημερίας των αγροτικών περιοχών στη χώρα μας και αυτήν έπρεπε να ενισχύουμε και όχι να την υπονομεύουμε με δυσβάσταχτα φορτία.
Ένας προσεκτικός παρατηρητής των αγροτικών κινητοποιήσεων τα τελευταία χρόνια θα επεσήμανε ότι αυτοί που διαμαρτύρονται, κόβοντας και παραλύοντας μάλιστα τη χώρα, είναι οι πιο προνομιούχοι. Οι γεωργοί των πεδινών περιοχών με τα πιο γόνιμα εδάφη, με ακριβά αρδευτικά έργα που πλήρωσε ο κρατικός προϋπολογισμός, με ευκαιρίες εναλλακτικών απασχολήσεων και αγορές στα πόδια τους, με τα μεγάλα τρακτέρ που από σύμβολα κοινωνικής θέσης έγιναν δυσβάσταχτα βάρη και οι οποίοι ασκούν μια εντατική γεωργία που επιβαρύνει το περιβάλλον και υποσκάπτει τη μακροχρόνια ευημερία των αγροτικών οικοσυστημάτων. Αντιθέτως, οι γεωργοί των ορεινών περιοχών με τους υποβαθμισμένους γεωργικούς πόρους και τις μικρές εκμεταλλεύσεις, με πενιχρές ευκαιρίες εξωγεωργικής απασχόλησης και μακριά από τις αγορές δεν θα ακουστούν για μια ακόμη φορά. Ουδείς τους αντιπροσωπεύει και ας φιλάνε Θερμοπύλες.
Αν ο κ. Υπουργός θέλει να αφήσει έργο και να προσφέρει ουσιαστική βοήθεια στον αγροτικό κόσμο έπρεπε στους 7 αυτούς μήνες που πέρασαν να ασχοληθεί με τη ριζική αλλαγή του συστήματος της εμπορίας των αγροτικών προϊόντων στη χώρα μας. Πώληση με δημοπρασία και όχι στα μουλωχτά στο χωράφι, ένας-ένας απέναντι στους μεγαλοκαρχαρίες του αγροτικού εμπορίου.  Αν αύξανε το γεωργικό εισόδημα, είχε κάθε λόγο να προχωρήσει και στην αναζήτηση μιας λογικής συνεισφοράς των αγροτών στα κοινά συλλογικά βάρη.
Ο κ. Υπουργός, στα τριάντα και πλέον χρόνια της εμπειρίας του με τα θέματα του αγροτικού τομέα, δεν φαίνεται να έχει αντιληφθεί τα ουσιαστικά προβλήματα του αγροτικού χώρου.  Θα αντικατασταθεί και αυτός σε λίγο ως αποτέλεσμα των νέων αγροτικών κινητοποιήσεων, παρά τις δικαιολογημένες ελπίδες που γέννησε για μετριασμό των εκμεταλλευτικών σχέσεων, η αριστερή παρένθεση στα πολιτικά πράγματα της χώρας.



Οι Ξερόλες
Του Γεωργίου Α. Δαουτοπούλου, info@daoutop.gr


Τους βρίσκουμε παντού. Στη Δημόσια Διοίκηση. Στην Τοπική Αυτοδιοίκηση. Στον τοπικό μας περίγυρο. Με αυτούς θα ασχοληθώ σήμερα. Ξεκινώντας με τους συμπατριώτες μας γεωργούς και κτηνοτρόφους στις εσχατιές του Ελλαδικού χώρου.
Κοινό τους γνώρισμα ότι τα ξέρουν όλα. Δεν έχουν ελλείψεις σε γνώσεις. Ότι έμαθαν έμαθαν. Δεν τους χρειάζονται περισσότερα. Όταν δεν κατανοούν κάποια πράγματα αναπτύσσουν θεωρίες για συνομωσίες και άλλα παρόμοια. Δεν αντιδρούμε στα μέτρα λιτότητας γιατί μας ψεκάζουν!. Θυμηθείτε την κυρία συνάδελφό μου Καθηγήτρια που ήθελε να γίνει και αντιπρόεδρος του ΕΦΕΤ. Εκτός από την απόρριψη της υποψηφιότητας, έπρεπε να της αφαιρέσουν και το πτυχίο!.
Όταν σπούδαζα Γεωπονία πίστευα ότι μόλις πάρω το πτυχίο θα έκλεινα τα βιβλία και θα τα αράδιαζα στη βιβλιοθήκη για να τα δείχνω στους επισκέπτες. Διαψεύστηκα παταγωδώς. Όχι μόνο πήρα το βασικό πτυχίο αλλά τρία ακόμη (δεύτερο πτυχίο, μεταπτυχιακό και διδακτορικό) και ακόμη ανοίγω βιβλία, συμβουλεύομαι το διαδίκτυο σε καθημερινή σχεδόν βάση και ακούω τους πάντες. Στις διαλέξεις μου δεν διδάσκω μόνον αλλά το κυριότερο γίνομαι και μαθητής. Να μην επαναλάβω το «γηράσκω αεί διδασκόμενος».
Καθένας μας, με βάση την κοινή λογική, τις γνώσεις και τις εμπειρίες που έχει, μπορεί να κρίνει αν αυτό που του προτείνει κάποιος αξίζει να το δοκιμάσει ή όχι. Αν πάλι δυσκολεύεται να αποφασίσει, το στήσιμο ενός μικρού πειράματος είναι αρκετό για να σου δείξει σε μερικούς μήνες αν αυτό που σου πρότεινε κάποιος είναι φύκια ή μεταξωτές κορδέλες. Όπως ο φίλος μας ο Γιάννης από τη Λαμία. Του πρότεινα μέσω ενός γνωστού φίλου να βάλει μυκόρριζα στα κλήματα που θα φύτευε και μάλιστα αργά (Απρίλιο μήνα). Επέμενε και ο κοινός φίλος μας και ο Γιάννης δέχθηκε να ξοδέψει 35 ευρώ για να αγοράσει τη μυκόρριζα. Στο βάθος του μυαλού του όμως δεν είχε πειστεί. Ούτε και το προϊόν που του δώσαμε, μια πράσινη σκόνη, του γέμισε το μάτι. Βρε μπας και με πιάσουμε κότσο, σκέφθηκε και άφησε 2 σειρές κλήματα χωρίς να βάλει τη μυκόρριζα.
Όταν τον Σεπτέμβρη της ίδιας χρονιάς, στο δρόμο για την Αθήνα, σταματήσαμε στη Λαμία για να δούμε το Αμπέλι του, ήταν απρόθυμος να μας πάει. Στην επιμονή μου να το δούμε και να του δώσουμε πρόσθετες οδηγίες, δέχθηκε με βαριά καρδιά να μας οδηγήσει στο κτήμα. Στο δρόμο, μου εξομολογήθηκε πως έκανε μια πατάτα. Τι πατάτα τον ρωτάω, με περιέργεια. Να δάσκαλε, άφησα 2 σειρές χωρίς να βάλω τη μυκόρριζα για να δω τι κάνει αυτό το πράγμα που τόσο το παίνευες εσύ και ο κοινός φίλος μας ο Χρήστος. Και τι έγινε, τον ρωτάω. Βρήκα το μπελά μου. Όποιος περνά από το κτήμα και βλέπει το αμπέλι που έφθασε το 1 μέτρο και τις δύο σειρές με μπόι στα 20 εκατοστά και φυτά που στέγνωσαν με λέει. Τι έκανες ρε Γιάννη και αυτά τα φυτά έχουν κατσιάσει; Κάτσιασαν γιατί δεν έκανα τίποτα τους απαντώ και μια και δεν με καταλαβαίνουν τους λέω όλη την ιστορία. Συγνώμη Δάσκαλε που σε υποψιάστηκα, μου λέει με απολογητικό ύψος. Γιάννη έκανες την καλύτερη δουλειά. Από τώρα και στο εξής θα λέω σε όλους να κάνουν αυτό που έκανες εσύ για να δουν τη διαφορά. Να στήσουν ένα μικρό πείραμα.
Και για να μην κατηγορούμε τους αγρότες, ξερόλες υπάρχουν παντού, όπως σημείωσα στην αρχή. Στα κόμματα, στη δημόσια διοίκηση, στην τοπική αυτοδιοίκηση. Έξη χρόνια τώρα βολοδέρνουμε στην κρίση και δεν κάλεσαν 15-20 ανθρώπους από την επιστημονική και επιχειρηματική κοινότητα της χώρας να καθίσουν σε ένα τραπέζι, να κάνουν δημόσιες ακροάσεις και συνεδριάσεις και αφού μελετήσουν τι έφταιξε και φθάσαμε ως εδώ, να προτείνουν ένα πρόγραμμα δράσης για το ξεπέρασμα της κρίσης.
Αυτή νομίζω πως είναι και η κύρια αιτία γιατί υστερούμε τόσο σε σχέση με τις άλλες χώρες ενώ έχουμε ένα εξαιρετικό ανθρώπινο δυναμικό που μαραζώνει σε αυτόν τον τόπο και μεγαλουργεί σε όλους τους τομείς όταν βρεθεί στο εξωτερικό.
Όσοι αναγνώστες του άρθρου αυτού θέλουν να δοκιμάσουν τη μυκόρριζα σε νέες φυτεύσεις δένδρων που θα κάνουν δεν έχουν παρά να μας τηλεφωνήσουν για να τους δώσουμε την απαραίτητη τεχνική βοήθεια για την εφαρμογή της μυκόρριζας στο δικό τους κτήμα. Θα μας ευγνωμονούν για πολλές δεκαετίες!.